Środowisko prawne funkcjonowania samorządu terytorialnego (czy tylko decentralizacja?)

Przedmiotem niniejszego artykułu jest próba ukazania środowiska prawnego, w którym może funkcjonować samorząd terytorialny. Autor stara się wykazać, że środowiskiem takim może być środowisko charakterystyczne dla decentralizacji administracji publicznej rozumianej jako samodzielność w zakresie stosowania prawa, bez jednoczesnej samodzielności w zakresie stanowienia prawa rangą równego ustawie zwykłej. Jednakże – w ocenie autora – równie dobrze samorząd terytorialny może funkcjonować w warunkach autonomii, obejmującej samodzielność nie tylko w zakresie stosowania prawa, lecz także samodzielność w zakresie stanowienia aktów rangą równych ustawie zwykłej, jak działo się to w województwie śląskim w czasach II Rzeczpospolitej, a współcześnie w Republice Włoskiej oraz w Królestwie Hiszpanii. Wreszcie samorząd może funkcjonować także w warunkach quasi-autonomii. Tę z kolei autor charakteryzuje w ten sposób, że poszczególne jednostki samorządu terytorialnego zostały wyposażone bezpośrednio przez ustawodawcę konstytucyjnego w prawo do artykułowania własnych zadań – w granicach określonych w przepisami Konstytucji RP oraz do określania swych struktur wewnętrznych, bez konieczności powoływania – jako podstawy prawnej – upoważnień zawartych w ustawach zwykłych oraz bez konstytucyjnych gwarancji nieingerencji w te dwie sfery przez ustawodawcę zwykłego.

The article presents the legal environment in which local self-governments may operate. The author seeks to demonstrate that such an environment can be one characteristic for the decentralization of public administration, understood as independence in the field of law application, without simultaneous independence in the field of law-making that is equal to the rank of an ordinary act. However, in the author’s opinion, a local self-government may also function autonomously, which involves independence not only in the application of the law, but also in adopting acts with the rank of an ordinary act, as was the case in the Silesian Voivodeship in the times of the Second Polish Republic, and as found today in the Italian Republic and the Kingdom of Spain. Finally, local self-government can also function under conditions of quasi-autonomy. The author suggests that in this case individual units of local self-government have been directly equipped by the constitutional legislator with the right to articulate their own tasks – within the limits specified in the provisions of the Constitution of the Republic of Poland – and to define their internal structures, without the need to appoint – as a legal basis – authorizations included in ordinary acts, and without constitutional guarantees of non-interference in these two spheres by the ordinary legislator.