Elementy religijne w strukturze romansu Heliodora Opowieść etiopska o Theagenesie i Chariklei

Heliodorus’ work Aethiopica belongs to the ancient literary genre called romance or novel today. His romance has a very complicated structure into which skillfully are inserted religious elements. Their content embraces public and private religious behaviors such as: processions, sacrificial ceremonies, occasional prayer, summing gods, a vision of gods in a dream, and even necromancy. Apart from the hymn to Thetis, which looks like a religious piece occasionally used to worship this very goddess, all other religious elements are mainly personal summing gods and deities or the contact with them takes place in a dream. The density of religious elements takes place at the end of the romance finished with receiving priestly offices by the main characters. The very last religion element is author’s confession that he derives his lineage from the god Helios, just worshiped in Ethiopia.

Opowieść etiopska Heliodora, utwór z gatunku starożytnej powieści greckiej, zwanej też romansem, jest dziełem o szczególnie skomplikowanej strukturze, w którą bardzo umiejętnie zostały włączone elementy i wątki religijne. Do omówienia w artykule wybrałem ich 20 najbardziej charakterystycznych dla całego utworu. Dotyczą one zachowań religijnych zbiorowych oraz indywidualnych. Do pierwszych należą między innymi: procesje, składanie ofiar, religijne uroczystości pogrzebowe, a do drugich: okolicznościowe modlitwy, wezwania do bogów czy sny z ich udziałem, a nawet nekromancja. Poza hymnem ku czci Tetydy, mającym cechy pieśni powtarzanej w określonej sytuacji, wszystkie inne miejsca, omówione w artykule jako elementy religijne, mają cechy indywidualnego zwracania się do bogów albo kontaktu z nimi w sennych widzeniach. Zagęszczenie elementów religijnych następuje pod koniec romansu, zakończonym przyjęciem przez parę głównych bohaterów urzędów kapłańskich. Ostatnim elementem religijnym jest wyznanie autora, że jego rodowód wywodzi się od Heliosa, boga czczonego właśnie w Etiopii.