Departure from the rule of law as the consolidation of biopower. Example of Polish legislation justified by fighting the Covid-19 pandemic

Throughout this article the author interprets the crisis of the rule law in Poland in 2020 caused by the phenomenon described as Covid-19 pandemic as the solidification and consolidation of biopower – the contribution of ideas and practices justified by the findings of natural sciences to the disestablishment of paradigms hitherto recognized as fundamental to the creation and application of law, that is the due process of law or its formal justice. I proceed from the assumption that the creation and application of law must be grounded in phronesis — the Aristotelian prudence, that is the intellectual process of assessment of not only the means but also the goals. Thanks to the discernment of both the goals and the means in the same cognitive act, one gains the opportunity to distinguish individual cases and insight into specific situations. I assume the phronetics of law to justify and at once enable its acquisition of the property referred to as justice in its formal sense — predictability, non-retroactivity, generality of regulation, and so on. If, on the other hand, the law becomes subordinated to paradigms justified with the use of natural sciences, it ceases to fulfil its function. Biopower invades the legal sphere as a discourse of necessity, such a necessity is in itself the very opposite of the fine art of balancing the various competing interests, appreciating the importance of form and ritual, distinguishing the various individual cases. The purpose of this article is to analyse the impact of the crisis referred to as the Covid-19 pandemic on law and in no way to pronounce on the medical aspects of its proliferation or express a moral or political judgement of the actions justified by the need to contain it.

W niniejszym artykule autor interpretuje kryzys rządów prawa w Polsce w 2020 r., wywołany fenomenem określanym jako pandemia wirusa Covid-19 jako ugruntowywanie się biowładzy: wpływu idei i praktyk uzasadnianych wskazaniami nauk przyrodniczych na destrukcję paradygmatów uznawanych za dotąd fundamentalne dla tworzenia i stosowania prawa, to jest sprawiedliwości prawa w sensie formalnym. Autor wychodzi z założenia, że tworzenie i stosowanie prawa musi opierać się na fronensis, „roztropności” w znaczeniu arystotelesowskim, to jest procesie intelektualnym, w którym dokonuje się rozumnej oceny nie tylko środków, ale i celów. Dzięki rozpoznaniu w tym samym akcie poznawczym zarówno celów jak i wiodące do nich środków, uzyskuje się możność rozróżnienie jednostkowych przypadków i wgląd w konkretne sytuacje. Fronetyczność prawa uzasadnia, a zarazem umożliwia uzyskanie przez niego cech, określanej jako jego sprawiedliwość w sensie formalnym – przewidywalności, nieretroaktywności, ogólności regulacji itd. Gdy natomiast prawo zostaje podporządkowane paradygmatom uzasadnianych naukami przyrodniczymi przestaje pełnić swoją funkcję. Biowładza wkracza one w sferę prawną jako dyskurs konieczności, uzasadniany prawami biologii, potrzebą fizycznej ochrony ludności, ewentualnie spełniania jej pragnień skierowanych na dobra materialne. Konieczność taka jest zaś przeciwieństwem sztuki wyważania dóbr, dostrzeżenia znaczenia formy i rytuału, rozróżniania poszczególnych przypadków, tego wszystkiego co chroni wolność i społeczną spontaniczność. W artykule zjawisko to jest interpretowane poprzez odwołanie się do koncepcji autorów, którzy zidentyfikowali pojawienie się biowładzy (chociaż niekoniecznie tak ją nazywali) i mieli świadomość jej skutków, w szczególności w dziedzinie prawa. Koncepcje te, rozpatrywane z perspektywy aktualnych doświadczeń, układają się w całość, pozwalając wypracować pewien typ idealny biowładzy umożliwiający opisanie zjawisk prawnych których jesteśmy obecnie świadkami. Celem artykułu jest analiza wpływu kryzysu określanego jako pandemia wirusa Covid-19 na prawo, nie jest nim natomiast ocena medycznych skutków rozprzestrzeniania się tego wirusa ani etyczna lub polityczna ocena działań uzasadnianych potrzebą jego zwalczania.