Kiedy debiut jest pożegnaniem. Ostatni mój sonet Norwida i Adieux à la poésie Louise Ackermann

W artykule przedstawiono interpretację porównawczą utworów: Ostatni mój sonet Cypriana Norwida i Adieux à la poésie Louise Ackermann. Autorów dzieli płeć i narodowość, a także styl artystyczny oraz krajowa i europejska recepcja, ich wiersze powstały w odstępie czterech lat. Te dwa utwory okazują się interesującym materiałem do badania z powodu ich jednoczesnego debiutanckiego i „późnego” charakteru: opisano w nich gesty pożegnania z poezją w ogóle i w pewnym jej wymiarze. Obecność samotniczej egzystencji „ja” lirycznego w wierszu Ackermann oraz jednostajnie smutnego nastroju w tym utworze, a relacji między „ja” i „ty” lirycznym w utworze Norwida oraz większej skali emocji prowadzi do wniosków, że tym, co łączy omawiane dzieła, jest motyw ludzkiej obojętności wobec uczuć innych i niezrozumienia ich poezji przez odbiorców. U Ackermann dominuje lęk przed tym brakiem współodczuwania, Norwida zaś uwypukla problem konwencji, które uniemożliwiają prawdziwą komunikację. Udowodniono zatem hipotezę, że tym, co w istocie żegnają w swoich debiutach twórcy, są tylko pewne właściwości poezji typowe dla liryki im współczesnej (ekspresja uczuć osoby mówiącej w wierszu, konwencje sonetowej liryki miłosnej), a utwory te stanowią przejście do innego etapu ich poetyckiej kreacji.

This article offers a comparative interpretation of two poems: “Ostatni mój sonet” [My Last Sonnet] by Cyprian Norwid and “Adieux à la poésie” by Louise Ackermann. Although these two authors differ in terms of sex, nationality, artistic style as well as the national and European reception of their work, these two poems are only four years apart. Both prove to be interesting material for study due to their simultaneous “debut” and “late” character: they describe gestures of bidding farewell to poetry in some specific aspect and in general. The lonely existence of the lyrical “I” in Ackermann’s poem and its sombre mood can be juxtaposed with the relation between “I” and “you” and the increasing scale of emotions in the lyric by Norwid, leading to 150 the conclusion that both works elaborate on the theme of human indifference to the feelings of others, and on the misunderstanding of both authors’ poems by their readers. What dominates in the case of Ackermann is the fear of lack of empathy, while Norwid emphasizes the problem of conventions that hinder real communication. What this is proves is that in these “debuts” the two authors bid farewell only to certain properties of poetry characteristic of the period’s lyricism (expression of the feelings of the lyrical subject and the convention of sonnet-like love lyricism), while these two poems themselves open passages to different stages of poetic creation.