„Pod władzą Rzeczypospolitej” – uwagi o artykule 37 Konstytucji RP

The aim of the publication is the clarification of the formulation “under the authority of the Republic” used in Article 37 of the Constitution of the Republic of Poland. This provision was inspired by analogical clauses inserted to international human rights treaties. The formula under consideration pertains to the complete sphere of Polish territorial jurisdiction as well as to the sphere of Poland’s effective extraterritorial jurisdiction. Submission to the authority is a gradable quality and concerns not so much persons but rather legal and factual situations with their involvement. The scope of rights which have to be guaranteed to a specific person is defined by the principle of adequacy between effective power and constitutional rights.

Celem artykułu jest ustalenie wykładni sformułowania „znajduje się pod władzą Rzeczypospolitej” użytego w art. 37 Konstytucji RP. Przepis ten nawiązuje do analogicznych klauzul zamieszczanych w umowach międzynarodowych dotyczących praw człowieka. Analizowana formuła obejmuje pełną sferę zwierzchnictwa terytorialnego RP oraz sferę efektywnej jurysdykcji ekstraterytorialnej. Sprawując jurysdykcję ekstraterytorialną, państwo może stworzyć przestrzeń efektywnej władzy, w obrębie której mogą powstać obowiązki podjęcia dalszych działań. Pozostawanie „pod władzą” jest cechą stopniowalną i dotyczy nie tyle osób, co różnych sytuacji prawnych i faktycznych z ich udziałem. Zakres praw konstytucyjnych, które muszą zostać zagwarantowane danej osobie, wyznacza zasada adekwatności między zakresem sprawowanej władzy a zakresem praw konstytucyjnych.