Potencjał odporności psychospołecznej z perspektywy zasobów człowieka. Implikacje pedagogiczne

Życie w czasie pandemii, spowodowanej wirusem SARS-CoV-2, stało się trudniejsze. Codzienne funkcjonowanie wymaga wprowadzenia zmian, respektowania nowych zasad, sprostania większym wymaganiom. Została naruszona równowaga między potrzebami, działaniami i warunkami. Interesujące jest to, że część osób, pomimo utrudzenia, pozostaje zaangażowana w swoje życiowe role rodzinne i społeczne, a także przyjmuje role nowe, np. pomagając innym. W obliczu ogromnych obciążeń osoby te pozostają twórcze, zaangażowane i pełne nadziei. Dotychczasowa analiza naukowa była koncentrowana głównie na nieuleganiu stresowi, z podkreśleniem znaczenia percepcji stresu i różnic indywidualnych. Sytuacja pandemiczna ujawnia konieczność większego zwrócenia uwagi na zainteresowanie pozytywne: twórczego funkcjonowania w obliczu stresu. W badaniach naukowych potwierdzone jest znaczenie zyskiwania zróżnicowanych zasobów dla kształtowania potencjału odporności psycho-społeczno-fizycznej. Celem artykułu jest wskazanie znaczenia kształtowania potencjału odporności psychospołecznej człowieka jako zadania w wychowaniu. Odporność psychospołeczna rozumiana jest jako zdolność znoszenia negatywnych konsekwencji trudnych wydarzeń oraz jako stopień pozostawania zaangażowanym w ważne zadania życiowe w obliczu tych wydarzeń. Kształtowanie potencjału odporności w wychowaniu zostało przedstawione w kontekście zasobów. Dokonano analizy pojęcia i znaczenia zasobów. Skategoryzowano je według następujących kryteriów: relacja, w jakiej zasoby pozostają wobec podmiotu w znaczeniu przynależenia do niego; treść poszczególnych kategorii zasobów; znaczenie zasobów dla przetrwania człowieka. Wyłoniono siedem mechanizmów działania zasobów, wyjaśniając ich związek z odpornością psychospołeczną. Scharakteryzowano koncepcję szlaków Stevana E. Hobfolla.

The life in times of pandemic caused by SARS-CoV-2 virus has become more difficult. Daily functioning requires introduction of changes, respecting new rules, facing higher requirements. The equilibrium between needs, actions and conditions has been shattered. Interesting thing is that some part of people despite difficulties remains engaged in their family and society life roles and at the same time acquires new roles such as supporting others. Facing huge burden, they remain creative, engaged and full of hope. Until now, the scientific research was focused mainly on stress resistance with emphasis of meaning of stress perception and individual differences. The pandemic situation presents the need to pay higher attention to positive engagement: creative functioning in the stressful environment. In the scientific research it is confirmed that acquiring various research for constructing potential of psychophysical resilience is meaningful. The goal of this article is presentation of the meaning of shaping potential human psychophysical resilience as a task in upbringing. Psychophysical resilience is understood as the ability to leave negative consequences of difficult actions and the level of remaining engaged in important life duties, despite those incidents. Shaping of the resilience potential in the upbringing has been presented in the resource context. The analysis of phenomenon and the meaning of resources was made. It was categorized according to the following criteria: relation in which the resources are against the subject, meaning belonging to one; the content of resources’ categories; the meaning of the resources for human survival. Seven mechanisms of resources actions were appointed, their connection with psychophysical resilience was explained. The concept of Stevan Hobfoll patterns was characterized.