W drodze do domu. Kultury pamięci przymusowej migracji Niemców po 1945 roku w kinematografiach niemieckich

Artykuł podejmuje kwestie filmowej reprezentacji przymusowych wysiedleń Niemców ze wschodnich terenów Rzeszy po 1945 r. w kontekście kultur pamięci medialnej kinematografii niemieckich (alianckich stref okupacyjnych, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Republiki Federalnej Niemiec i zjednoczonych Niemiec). Autor wskazuje na podległość strategii artystycznych przywołanych filmów wobec aktualnych dyskursów pamięci i lansowanych modeli państwowotwórczych. Identyfikuje grupę filmów tużpowojennych, zabezpieczających ślady pamięci migracyjnej, wskazuje na mechanizmy pamięci przesiedleń w kinie NRD (zadekretowany antyfaszyzm) oraz narratywy wypędzeń w kinie Niemiec Zachodnich (nostalgia za utraconą ojczyzną, kolumny wypędzonych w drodze), zwraca wreszcie uwagę na pracę pamięci leżącą u podstaw praktyk wspominania.

The article addresses the issues of film representation of forced displacement of Germans from the eastern territories of Reich after 1945 in the context of cultures of media remembrance in German cinemas (of Allied occupation zones, German Democratic Republic, Federal Republic of Germany, and reunited Germany). The author indicates subordination of artistic strategies in particular films to current discourses of remembrance and promoted state formation models. He identifies a group of films made just after the war, which secured traces of migration memory; he points to the mechanisms of memory of resettlements in the GDR cinema (decreed anti-fascism) and narratives of expulsion in West German cinema (nostalgia for the lost homeland, columns of exiles); eventually, he draws attention to the work of memory which underlies the practices of remembrance.