Die Kunst als Refugium der Selbstrettung und Selbstfindung. Das Lesen und Verstehen von Charlottes Salomon autobiographischen Werk Leben? oder Theater?

Celem poniższego artykułu jest zaprezentowanie sposobu w jaki sztuka może posłużyć jako skuteczny środek do przezwyciężenia, odnalezienia i ocalenia samego siebie, by nie ulec zapomnieniu. Sztuka potrafi tworzyć swoisty dystans, chroniący nas przed brutalnością i surowością rzeczywistości wczasach w których nam dano żyć. Arcydzieło autobiograficzno-historyczne Życie? czy teatr? Śpiewogra pochodzącej z asymilowanej rodziny żydowskiej Charlotte Salomon, składa się z 1325 zamalowanych kartek, z których 769 są treści biograficznej. Dzieło, którego struktura przypomina sztukę teatralną w formie scenorysu w słowie i obrazie, opisuje krótkie życie autorki: jej dzieciństwo, młodość w Republice Weimarskiej, jej doświadczenia antysemityzmu w Akademii Sztuk Pięknych i machinę reżimu nazistowskiego. W latach 1940 do 1942, na przestrzeni 18 miesięcy, Charlotte Salomon stworzyła serię obrazów, które odzwierciedlają faktyczne szczegóły z jej historii rodzinnej, dzieciństwa, młodości i życia na wygnaniu z aktualnymi wydarzeniami historycznymi, których jest świadkiem. W ten sposób autorka pokazuje obie strony: tragiczną historię rodzinną i historię aktualnych wydarzeń historycznych II wojny światowej, których jest świadkiem. Salomon łączy w swojej pracy w ekspresjonistyczny i modernistyczny sposób barwę, literaturę i muzykę, tworząc dzieło multimedialne. Używa takich technik malarskich jak van Gogh, Chagall, Munch czy Nolde, które służą wizualizacji. Obrazy o charakterze komiksu opatrzone są niejednokrotnie fragmentami muzycznymi od muzyki klasycznej do nowoczesnej. Jej dramat składa się z trzech części: z prologu, części głównej i epilogu. Jej kompleksowe i wielowarstwowe dzieło jest niczym syntetyczny, szczegółowy opis życia, niespełnionej miłości, cierpienia i śmierci. Stworzone by przetrwać. Tą intencję potwierdza także postscriptum utrwalone na ostatnim gwaszu na jej plecach: „Życie? czy teatr?”

The aim of this article is to show, in which way art can be used as an instrument, of self-conquest, self-finding and self-rescue as not to be forgotten by creating the appropriate distance, saving us from brutality and severity of reality and given times in which we live. The example of the Jewish artist Charlotte Salomon of approximately 1325 painted sheets, from which 769 represent her biographic-historical masterpiece Life? or Theatre? A song play. It illustrates like a play in the form of a storyboard in word and picture her quite short life, her childhood and adolescence in the times of Weimar Republic, her antisemitic experiences at the Academy of Art, the machinery of the Nazi regime. She created her series of paintings over the duration of approximately eighteen months between 1940 and 1942. Salomon intertwined factual details from the memory of her childhood and adolescence and exile life. It is a reenactment, a conflation that raises compelling questions about the formation and operation of memory, showing both sides: the traumatic memory of the tragic family history and the present historical events of the Second World War, which she experienced and witnessed by herself. Charlotte Salomon created a multimedia work by combining colour, literature and music in an expressionistic way, using techniques from painters like van Gogh, Chagall, Munch and Nolde, to visualize in form of comics and musical settings, consisting of the chosen palette of music pieces from classical music to modern pop songs. Her complex drama is divided into three parts in a prologue; a main part and an epilogue like a theatre play. Her work is nothing else as a synthetic depiction of life and unfulfilled love, suffering and death, created to survive. This intention of Charlotte Salomon confirms especially her own words, of the last gouache from the postscript on her back: Life? or Theatre?