Od „księgi źródeł” do książki z obrazkami. O dwu antologiach poezji dziecięcej

Ukazujące się na rynku wydawniczym antologie literatury dziecięcej pełniły i nadal pełnią różne funkcje: dydaktyczną − związaną z edukacją szkolną, ludyczną − podporządkowaną zabawie z małym dzieckiem, czy estetyczną − wynikającą z potrzeb pojawiających się w procesie literackiej inicjacji młodego czytelnika. Ich adresatem często staje się też odbiorca dorosły, powracający z nostalgią do niegdyś czytanych przez siebie tekstów kojarzących się z „rajem dzieciństwa” albo też towarzyszący w lekturze dziecku rzeczywistemu jako „pośrednik lektury”. Z myślą o wyrobionym czytelniku dorosłym powstała Antologia poezji dziecięcej Jerzego Cieślikowskiego, wydana w 1980 r. jako jeden z tomów renomowanej serii Biblioteka Narodowa, spełniający wszelkie wymagania stawiane wydawnictwom popularnonaukowym i naukowym. Celem tej publikacji było zapoznanie czytelników − przede wszystkim nauczycieli i studentów − z obrazem poezji dla najmłodszych, z uwzględnieniem zróżnicowanych modeli komunikacyjnych charakterystycznych dla tego rodzaju twórczości, ujętych w kontekście przemian zachodzących w szeroko rozumianej kulturze. Na tej wzorcowej antologii oparty został opublikowany w roku 1992 przez wydawnictwo Ossolineum zbiór „Pojedziemy w cudny kraj...”. Wiersze dla dzieci, przygotowany z myślą o młodym odbiorcy przez Jolantę Ługowską i Ryszarda Waksmunda. Przeadresowanie utworów zaczerpniętych z antologii Cieślikowskiego oznaczało w tym przypadku zmianę formatu i szaty graficznej książki. W tej edycji istotną rolę odgrywają więc ilustracje autorstwa Michaliny Cieślikowskiej-Kulmatyckiej, w przemyślany a zarazem dyskretny sposób towarzyszące tekstom werbalnym, pomagając dziecięcemu odbiorcy w zrozumieniu najogólniejszych sensów zawartych w utworach poetyckich − klasycznych i współczesnych.

An anthology understood as a collection of works belonging to the literary output of one or more writers is an editorial form often used in the case of literature intended for children and young people. Anthologies of children’s literature appearing on the publishing market have performed various functions, including educational − related to school, ludic − intended to entertain a small child, and aesthetic one − resulting from the needs arising in the process of literary initiation of the young reader. But surprisingly, their audience are often adults who accompany the actual children as ‘literary intermediaries’ or these who revisit the literary works they read in the past with nostalgia for the ‘childhood paradise’. Antologia poezji dziecięcej (“An Anthology of Children’s Poetry”) edited by Jerzy Cieślikowski was published as a part of the renowned Biblioteka Narodowa (National Library) series in 1980. It met all the requirements for a popular science or even scientific publications and was aimed at refined, fairly knowledgeable and competent adult readers. The purpose of the book was to provide the readers – primarily teachers and students − with a synthetic presentation of children’s poetry, taking into consideration various communication models characteristic for this type of work that are presented in the context of changes taking place in broadly understood culture. This model anthology was the basis for the collection „Pojedziemy w cudny kraj...” Wiersze dla dzieci (“We will go to a wonderful country: Poems for Children”) edited by Jolanta Ługowska and Ryszard Waksmund and published by Ossolineum in 1992. Here, the change of the target audience of the poems collected from Cieślikowski’s anthology entailed a change in the format and graphic layout of the book. Hence, the illustrations by Michalina Cieślikowska-Kulmatycka play an important role in this edition. They accompany verbal texts in a thoughtful yet discreet manner helping the child audience to understand the essential meanings contained in both classical and contemporary poems.