Seniorzy w Polsce – stan zdrowia, wsparcie instytucjonalne i opieka nieformalna

Wprowadzenie. W Polsce (choć nie tylko) ostatnie dziesięciolecia cechuje trwałe zjawisko, jakim jest wzrost udziału osób starszych w strukturze wieku ludności. Dynamika zmian społecznych, których źródłem są m.in. procesy demograficzne powoduje, że jednym z ważniejszych dziś wyzwań jest kwestia opieki nad seniorami. W naszym kraju opieka ta organizowana jest głównie w sferze prywatnej – ogromną rolę odgrywa tutaj rodzina. Tymczasem jej opiekuńczy potencjał maleje. Cel. Celem artykułu jest wskazanie problemów i wyzwań dotyczących systemu wsparcia osób starszych w Polsce, w tym wsparcia udzielanego im przez opiekunów nieformalnych. Materiały i metody. W pracy wykorzystano dane zastane. Wyniki. Wśród wielu wyzwań dotyczących sytuacji osób starszych w Polsce nie od dziś dominują te, który dotyczą zdrowia i opieki zdrowotnej. Wydłużanie się życia nie idzie w parze ze zdrowiem, a wraz z wiekiem pojawiają się (niejednokrotnie wielowymiarowe) potrzeby opiekuńcze. Opiekunami nieformalnymi seniorów są zazwyczaj członkowie rodziny (tzw. opiekunowie rodzinni), najczęściej kobiety – to wciąż niedocenieni sprzymierzeńcy systemu opiekuńczego państwa. Z dotychczasowych badań wynika m.in., że sprawowanie tej opieki jest czasochłonne, wymagające, pozbawione kompleksowego wsparcia ze strony twórców i świadczeniodawców m.in. systemu opieki zdrowotnej, nadmiernie obciążające opiekunów i utrudniające pełnienie przez nich innych ról (np. zawodowych). Zmiana, doskonalenie i rozwijanie systemu opieki senioralnej, odpowiadającego na bieżące potrzeby zarówno seniorów, jak i ich opiekunów jest zadaniem bardzo aktualnym i pilnym. Poprawa sytuacji opiekunów nieformalnych, to poprawa sytuacji ich podopiecznych.

Introduction. In Poland (but not only) the last decades have been characterised by a persistent phenomenon of an increasing proportion of elderly people in the population age structure. The dynamics of social changes, which are caused, among other factors, by demographic processes, makes the issue of elderly care one of the most important challenges today. In our country elderly care is organised mainly in the private sphere – the family plays a huge role here. Meanwhile, the families’ caring potential is diminishing. Aim. The aim of the article is to identify problems and challenges concerning the system of support for the elderly in Poland, including the support provided by informal caretakers. Materials and methods. The study is based on the desk research method. Results. Among the many challenges concerning the situation of the elderly in Poland, those related to health and health care are predominant. Life expectancy does not go hand in hand with health, and with age come (often multidimensional) care needs. Informal caretakers for older people are usually family members (so-called family caretakers), most often women – still underestimated allies of the state care system. Research to date has shown, among other things, that providing care for the elderly is time-consuming, demanding, lacking comprehensive support from the health care system, overburdening caregivers and making it difficult for them to fulfil their other roles, for instance: professional roles. Changing, improving and developing a senior care system so that it would meet the current needs of seniors and their caretakers is a very timely and urgent task. Improving the situation of informal caretakers means improving the situation of their charges.