Zwrot dopychać / przepychać kolanem we współczesnym zasobie frazeologicznym polszczyzny

Celem artykułu jest opis postaci, znaczenia i motywacji stosunkowo nowego zwrotu frazeologicznego współczesnej polszczyzny, występującego zwłaszcza w języku mediów, używanego najczęściej, gdy mowa o uchwalaniu prawa, przepisów i projektów. W części pierwszej zanalizowano kwestie problemowe dotyczące znaczenia oraz postaci zwrotu, w części drugiej – motywację, którą (zgodnie z typami wyróżnionymi przez A.M. Lewickiego) da się opisać jako motywację globalną metaforyczną. Związek występuje w kilku tekstowych wariantach, z których najwyższą frekwencję mają przepychać i dopychać kolanem. Wspólny komponent znaczeniowy wyłaniający się z przeanalizowanych przykładów można wstępnie opisać jako ‘uporczywie, stanowczo dążyć do przeprowadzenia czegoś według swojej woli, zwracając uwagę tylko na własne cele i potrzeby’. W artykule usytuowano zwrot także na tle głównych sposobów pomnażania zasobu frazeologicznego polszczyzny.

The aim of the article is to describe the form, meaning, and motivation of the relatively new phrase in the contemporary Polish language, which appears particularly in the media and used most frequently when talking of passing law, regulations, and projects. In the first part the problematic questions were analysed concerning the meaning and form of the phrase, in the second part – the motivation which (according to the types distinguished by A.M. Lewicki) can be described as a global metaphoric motivation. The phrase appears in several textual variants of which the most frequent are przepychać and dopychać kolanem. The common semantic component emerging from the analysed examples can be initially described as ‘persistently, firmly strive to carry something out according to one’s will, paying attention only to one’s own aims and needs’. In the article the phrase was also considered against the background of the main ways of multiplying the phraseological repertoire of the Polish language.