Instytucje szkolnictwa wyższego jako instrument walki z kryzysem (perspektywa Unii Europejskiej)

Celem artykułu jest analiza działań Unii Europejskiej ukierunkowanych na wsparcie szkolnictwa wyższego, które prowadziłoby do wyjścia z kryzysu oraz osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. Do realizacji celu wykorzystano metodę opisowo-indukcyjną, analizując komunikaty, rozporządzenia i programy Unii Europejskiej. Kryzysy są zjawiskiem złożonym o co najmniej dualnej naturze skutków (pozytywnej i negatywnej). Kluczowe narzędzia antykryzysowe nie powinny mieć wyłącznie charakteru doraźnego, lecz należałoby stosować je z myślą o zwiększeniu odporności i przyszłym rozwoju. W tym celu UE wspiera kraje członkowskie m.in. poprzez programy, których uogólniony przekrój priorytetów wpisuje się w sfery obejmujące istotę Quintuple Helix. Kluczowa rola instytucji szkolnictwa wyższego jako narzędzia do walki z kryzysem zawarta jest w strategii Europa 2020, z kolei programy tworzone na jej podstawie dla systemu edukacji cechuje dążenie do „otwartości i integracji”. Szkolnictwo wyższe pokrywa się zatem ze wskazanymi właściwościami antykryzysowymi, stanowiąc jednocześnie jeden z głównych obszarów wsparcia UE. Wartością dodaną niniejszego artykułu jest przedstawienie roli inwestycji w wiedzę w kryzysach, wyróżniając także znaczenie szkolnictwa wyższego w strategii UE.

The purpose of the article is to analyse the actions of the European Union aimed at supporting higher education, which would lead to recovery from crises and achieving sustainable development. The article uses a descriptive-inductive method by analysing EU communications, regulations and programmes. Crises have at least a dual nature of effects (positive and negative). It is worth emphasising that the tools to tackle a crisis should not be temporary, but should be used to enhance resilience and future development. Moreover, the priorities of EU programmes correspond with the values expressing the essence of the Quintuple Helix. Investment in higher education coincides with these characteristics, but its anti-crisis functions are often overlooked or marginalised. The key role of higher education institutions as a tool to tackle a crisis is included in the Europe 2020 Strategy, and the programmes developed on its basis for the education system are characterised by a commitment to openness and inclusiveness. Higher education corresponds with the indicated anti-crisis properties, at the same time constituting one of the key areas of EU support. The added value of this article is the presentation of the role of investment in knowledge in crises and the importance of this process for the EU.