Historical Outline of the Short Activity of the Karaite Public Primary School in Troki, 1918–1923

The aim of the scientific article on the general Karaite school in Trakai in 1918–1923 is to discuss five years of the only Karaite school that operated in the first years after Poland regained independence. Karaims are currently the smallest ethnic minority in Poland, which has retained its cultural identity, partly due to the importance of knowledge and science as superior religious values. The word karaim itself means the reader, which is why the schools in which the skills of reading the scriptures were so important. The first official information about the Karaite school in Trakai comes from 1576. The activities of the school were interrupted by the outbreak of the First World War and the hostilities forced the Karaims to leave Trakai. The history of the Karaite school in Trakai appears again in archival documents from the interwar period. The article was prepared on the basis of archival documents kept in the Lithuanian Central State Archives, in the Wroblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences in Vilnius in the document collection of the Archives of the Karaim Clerical Administration in Trakai and in the Lithuanian Central State Archive in Vilnius in the fond of the Vilnius School District Board in the files of the school inspectorate of the Trakai district. This text discusses the activity of the Karaim general school in Trakai (1918–1923), taking into account school conditions, organizational and structural changes, the curriculum, methods and forms, and the composition of teachers and students, and shows the importance of the Karaite school for Karaims and the Trakai community. The short years of operation of the Karaite school in Trakai testify to its phenomenon, because it was the only school of a religious minority in the period in question, which constituted the basis for the development and preservation of their cultural identity for the Karaims.

Celem artykułu naukowego dotyczącego powszechnej szkoły karaimskiej w Trokach w latach 1918–1923 jest omówienie pięciu lat działalności jedynej szkoły karaimskiej, która funkcjonowała w pierwszych latach po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Karaimi są obecnie najmniejszą mniejszością etniczną w Polsce, która zachowała swoją odrębność kulturową, po części za sprawą znaczenia wiedzy i nauki, jako nadrzędnych wartości religijnych. Samo słowo karaim oznacza bowiem czytającego, dlatego tak istotne były szkoły, w których zdobywano umiejętności czytania pisma świętego. Pierwsze oficjalne informacje o szkole karaimskiej w Trokach pochodzą z 1576 r. Działalność szkoły przerwał wybuch pierwszej wojny światowej a działania wojenne zmusiły Karaimów do opuszczenia Trok. Na nowo historia szkoły karaimskiej w Trokach pojawia się w dokumentach archiwalnych z okresu międzywojennego. Artykuł został opracowany na podstawie dokumentów archiwalnych znajdujących się w Litewskim Centralnym Archiwum Państwowym, w Bibliotece Litewskiej Akademii Nauki w Wilnie im. Wróblewskich w kolekcji dokumentów Archiwum Karaimskiego Zarządu Duchownego w Trokach oraz w Litewskim Centralnym Archiwum Państwowym w Wilnie w zespole Kuratorium Okręgu Szkolnego Wileńskiego w teczkach inspektoratu szkolnego powiatu trockiego. W niniejszym tekście omówiono działalność powszechnej szkoły karaimskiej w Trokach (1918–1923), uwzględniając warunki szkolne, zmiany organizacyjne i strukturalne, program nauczania, metody i formy, skład osobowy nauczycieli i uczniów oraz ukazano znaczenie szkoły karaimskiej dla Karaimów jak i dla społeczności trockiej. Krótkie lata działalności szkoły karaimskiej w Trokach świadczą o jej fenomenie, bo była to jedyna szkoła mniejszości religijnej w omawianym okresie, która stanowiła dla Karaimów podstawę rozwoju i zachowania ich tożsamości kulturowej.