Wpływ zmian stawek podatku od towarów i usług na umowy w obrocie gospodarczym na przykładzie nowelizacji z 2011 roku

Podatek VAT od wielu lat odgrywa bardzo ważną rolę w kształtowaniu dochodów podatkowych, ponieważ jako podatek obciążający wydatki konsumpcyjne nie podlega wahaniom koniunkturalnym. Trudności interpretacyjne mogą sprawiać jedynie częste nowelizacje ustawy, regulującej tę daninę. Przykładowo, 1 stycznia 2011 roku weszły jednocześnie w życie zmiany ustawy o VAT wprowadzone sześcioma ustawami, a mianowicie: • z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 226, poz. 1476); • z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz.U. nr 238, poz. 1578); • z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz.U. nr 247, poz. 1652), ustawa ta zresztą wprowadza dodatkowo zmiany w ustawie o VAT, które weszły w życie 27.12.2010 oraz które wejdą w życie z dniem 1.02.2013; • z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 257, poz. 1726); • z dnia 23 października 2009 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 195, poz. 1504); • z dnia 2 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 215, poz. 1666). W szczególności jedna z nowelizacji (wprowadzona ustawą o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej z dnia 26 listopada 2010 r.) zwiększyła stawki tego podatku. Nowelizacja powyższa ponownie ujawniła istnienie niekorzystnego zjawiska w sferze rozliczeń pomiędzy przedsiębiorcami a ich kontrahentami, tak konsumentami, jak i przedsiębiorcami. Autorzy, w niniejszym opracowaniu, celowo posługują się znamieniem „ponowności”, ponieważ analogiczny problem powstał w związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej i podwyższeniem 1 maja 2004 roku stawek VAT. Celem artykułu jest określenie wpływu zmian stawek podatku VAT na zawierane przez przedsiębiorców umowy. W ramach jego realizacji konieczne będzie poddanie analizie samego pojęcia ceny i cenotwórczego charakteru podatku VAT. Przygotowując materiały źródłowe na potrzeby niniejszego opracowania przeprowadzono przeglądową analizę literatury przedmiotu, część danych i informacji zebrano za pomocą wywiadu bezpośredniego.

One of the most important taxes in polish legal system is the Value Added Tax, called in Poland the “Tax on Goods and Services” (the name of which was the subject of dispute in the literature). This tax, because of the simplicity of construction, is a powerful source of state’s income. Difficulties for taxpayers in the application of this tax makes a number of changes in the laws, for example, on the day of 1.01.2011 simultaneously entered into force amendments to the VAT Act introduced by six other laws. With so much revisions, entrepreneurs and consumers faced with the need to adapt to the current changes, and (what this entails) realignment of economic contracts to the newly created rules. Therefore, we need to realize that VAT "creates money", which implies that the impact of this tax on the market structure of supply and demand. Consumers (individuals enter into legal relations with business-professionals) are the weaker party in the market and because of this asymmetry requires special protection, especially by the Office of Competition and Consumer Protection. In the case of agreements with consumers, the risk of changes in VAT can’t be transferred on them. The records of this type are not authorized contractual clauses. At the same time the lack of such a provision (to alleviate the effects of increasing the rate of VAT) in the contracts concluded by entrepreneurs is an obvious example of the lack of due diligence on the care of their interests, so much required of the professional bodies involved in business activities.