Budżet Częstochowy i Dąbrowy Górniczej w przededniu powstania II Rzeczypospolitej – z perspektywy rachunkowości

Z perspektywy lat 1918–2018 można wskazać, że budżet to najważniejsza instytucja ekonomiczna, polityczna i społeczna zarówno w sektorze państwowym, jak i samorządowym. Założenia budżetowe dla każdego miasta stanowią główny wyznacznik jego rachunkowości, począwszy od planowania finansowego, przez ewidencję, a skończywszy na sprawozdawczości. Celem artykułu jest prezentacja wartości informacyjnej budżetów i ich struktury w 1918 roku dwóch wybranych miast, tj. Częstochowy i Dąbrowy Górniczej. Dokonano także cząstkowej analizy porównawczej budżetów tych miast i ich struktury z budżetami uchwalonymi na 2018 rok. Metody badawcze zastosowane w artykule opierają się przede wszystkim na krytycznej analizie budżetów, sprawozdań merytorycznych, cząstkowych zapisów ewidencyjnych i innych dokumentów pochodzących z 1918 roku oraz 2018 roku. Analizowano materiały zgromadzone w Archiwach Państwowych w Częstochowie i Katowicach, bibliotek i zasobów cyfrowych. Badaniu poddano także fragmentaryczne regulacje prawne z okresu międzywojennego, krajową literaturę z zakresu finansów publicznych i rachunkowości budżetowej.

From the perspective of the period 1918-2018, it is possible to conclude that budget is the most important economic, political and social institution in both the state sector and the self-government sector. Budget related assumptions are major determinants of each municipality’s accounting, from financial planning, through recording to reporting. The article aims to present the informative value of budgets and their structures in 1918 in two selected municipalities, i.e. Częstochowa and Dąbrowa Górnicza. In addition, partial comparative analysis was made of both municipalities’ 1918 budgets and their structures and budgets for the year 2018. Research methods employed in the article are predominantly based on critical analysis of the budgets, relevant reports, partial records and other documents for 1918 and 2018. The analysis comprised materials in the National Archives in Częstochowa and Katowice, in libraries and in digital databases. Fragmentary legal regulations that were binding in the interwar period were analysed along with domestic literature devoted to public finance and budget accounting.