Reguła ustawowego nakładania podatków i ciężarów publicznych w świetle art. 217 Konstytucji RP z 1997 r.

Konstytucja jako ustawa zasadnicza ogranicza samowolę twórców aktów wykonawczych w kształtowaniu prawa podatkowego. W procesie wykładni tego prawa na szczególne uwzględnienie zasługują art. 84 i art. 217 Konstytucji RP z 1997 r. Zgodnie z art. 84 Konstytucji RP „ Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie”. Powyższy przepis wprowadza zasadę równości i powszechności opodatkowania, co oznacza, prawo państwa do nakładania na określone podmioty świadczenia pieniężnego, bez wzajemnego świadczenia z jego strony. Prawo to wynika z władztwa państwowego i władczej decyzji właściwego organu państwa. Z kolei art. 217 Konstytucji RP stanowi, iż „ Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy”. Jak wynika z cytowanego artykułu cały proces kształtowania prawa podatkowego i nakładania obciążeń na obywateli należy do państwa, które realizuje swoje władztwo w drodze stanowienia ustaw wyłącznie przez parlament. Zasada wyłączności ustawowej wyrażona w omawianym art. 217 Konstytucji RP, a zasygnalizowana w art. 84 Konstytucji RP z 1997 r., wyraża wprost zasadę władztwa daninowego państwa, która określa sposób nałożenia przez ustawodawcę daniny publicznej, uwzględniając treść i tryb jej nakładania. Zatem jakakolwiek ingerencja ustawodawcy w sferę majątkową obywateli może się odbyć jedynie w formie ustawy spełniającej określone w Konstytucji wymogi, co do treści.

The Constitution, as the basic law, limits arbitrariness of legislators enacting executive acts concerning the tax law. In the process of interpretation of the tax law, special attention should be paid to Articles 84 and 217 of the Constitution of the Republic of Poland of 1997. Pursuant to Article 84 of the Polish Constitution „Everyone shall comply with his responsibilities and public duties, including the payment of taxes, as specified by statute.” The above-mentioned Article introduces the principle of equality and universality of taxation, which signifies the right of the state to impose financial duties on certain subjects, without the corresponding obligation on the part of the state. This right results from the state authority and binding decisions of the competent state organ. Furthermore, Article 217 of the Constitution stipulates that: „The imposition of taxes, as well as other public imposts, the specification of those subject to the tax and the rates of taxation, as well as the principles for granting tax reliefs and remissions, along with categories of taxpayers exempt from taxation, shall be by means of statute.” It follows from the quoted Article that the whole process of shaping the tax law and imposing duties on citizens is controlled by the state which exercises its authority by means of enacting laws exclusively by the Parliament. The principle of legislation exclusivity specified in the discussed Article 217 of the Polish Constitution of 1997 and mentioned in Article 84 of the Constitution, refers directly to the imposition powers of the state which determines the way of charging public duties by the legislator, taking into account the contents and mode of their imposition. Therefore, any kind of legislator’s interference with financial matters of citizens can occur only in the form of a legal act fulfilling the contents requirements specified by the Constitution.