Polskie badania statystyczne w okresie II wojny światowej

Artykuł przedstawia badania statystyczne prowadzone przez polskich statystyków w latach 1939—1945. Został on opracowany na podstawie kwerendy w Archiwum GUS i Archiwum m.st. Warszawy, niemieckich źródeł statystycznych oraz relacji, pamiętników, kronik, artykułów prasowych, opracowań biograficznych i monografii historycznych. Ukazano pracę polskich statystyków zatrudnionych w czasie II wojny światowej w Urzędzie Statystycznym Generalnego Gubernatorstwa w Krakowie, konspiracyjne badania statystyczne prowadzone głównie przez Instytut Gospodarstwa Społecznego pod szyldem Rady Głównej Opiekuńczej, w tym zwłaszcza pracę Ludwika Landaua i rolę Jana Piekałkiewicza. Omówiono także nielegalną edukację statystyczną i działalność Rządu RP na uchodźstwie w zakresie statystyki. Z badania wynika, że podczas okupacji hitlerowskiej prowadzono konspiracyjne polskie badania statystyczne, głównie w Warszawie i Krakowie, a ich wyniki przekazywano strukturom Państwa Podziemnego w kraju i Rządowi RP na uchodźstwie.

The aim of this article is to present the research conducted by the Polish statisticians within 1939—1945. The paper was prepared on the basis of the query in the Central Statistical Archive of CSO and the State Archive of the Capital City of Warsaw, as well as German statistical sources, reports, memoirs, chronicles, press articles, biographies and historical monographs. It presents the work of the Polish statisticians employed by the Statistical Office of General Government in Cracow and the underground statistical research conducted mainly by the Institute of Social Economy under the name of the Central Welfare Council in Warsaw, including especially the effort of Ludwik Landau and Jan Piekalkiewicz. Also, the illegal statistical education and activity of the Government of the Republic of Poland in exile relating to the statistics were discussed. The study shows that under the Nazi occupation Polish statisticians conducted underground statistical research mainly in Cracow and Warsaw and their results were delivered to the structures of the Polish Underground State and to the Polish Government in exile in London.