Edukacyjne wartości sztuki - aksjologiczny wymiar malarstwa polskiego przełomu XIX/XX wieku (wybrane przykłady)

Artykuł dotyczy znaczenia analizy źródeł ikonograficznych w kształceniu na kierunku pedagogika, zwłaszcza w ramach historii wychowania. Przykładowej analizie poddane zostały treści wybranych obrazów Olgi Boznańskiej (1865–1940) przedstawiające dziewczynki. Wbrew rozwijającym się za jej czasów ideom dowartościowania dzieciństwa, lepszego teoretycznie rozumienia psychiki i zachowań dzieci, m.in. w ramach ‘nowego wychowania’, malarka pokazuje osamotnienie dziecka, brak z nim kontaktu, dążenie, aby jak najszybciej stały się ludźmi dorosłymi. Aby przekazać swoje krytyczne stanowisko wobec takich postaw stosuje różne techniki malarskie, kolorystykę i symbolikę, którą należy odczytać wchodząc głębiej w treść obrazów, a nie postrzegać tylko powierzchowny obraz sympatycznego dziecka. Takie postępowanie ze źródłem uczy przyszłych pedagogów odczytywania, często niejednoznacznych sygnałów wysyłanych przez wychowanków, dochodzenia do źródeł ich zachowań. Uczy krytycyzmu i pogłębionej analizy posiadanych danych. Wtedy cel założony przez O. Boznańską, aby odsłonić hipokryzję w stosunkach z dzieckiem, pozorne ich dowartościowanie przy lekceważeniu ich prawdziwych potrzeb zostanie osiągnięty.

This article applies to values in pedagogical education the approach of iconography sources analysis. One of examples are meanings of Olga Boznańska’s (1865–1940) paintings of girls. Unlike present for Boznańska’s ideas that idealise childhood, theoretical ‘better’ understanding of psychic and behaviour of children, e.g. ‘new upbringing’, as a Painter she shows loneliness, lack of contact and forced need to be mature of child. To present her critical attitude, she uses various painting technics, colour and symbols. It should not be shallowly be interpreted as just picture of child. Such use of sources teaches future pedagogues, reading not obvious signals sent by the pupils. Also it teaches criticism and deep analysis of acquired data. Then Olga Boznańska’s objective to show hypocrisy in treating of child will be shown.