Działania Rzecznika Praw Obywatelskich na rzecz ochrony czynnego prawa wyborczego

Kolejno obowiązujące przepisy prawa wyborczego w okresie funkcjonowania instytucji ombudsmana w Polsce były przedmiotem wielu wystąpień rzeczników poszczególnych kadencji. Dotyczyły one przede wszystkim ochrony praw i wolności wyborców ze względu na uniemożliwienie bądź znaczne utrudnienie, uprawnionym do głosowania uczestniczenia w wyborach. W związku z powyższym ombudsman wchodził w relacje zarówno z organami władzy ustawodawczej, organami samorządu terytorialnego, ale przede wszystkim z Państwową Komisją Wyborczą. W swych wystąpieniach rzecznicy wielokrotnie sygnalizowali konieczność wprowadzenia do polskiego prawa wyborczego alternatywnych metod głosowania tj. głosowania korespondencyjnego, głosowania przez pełnomocnika lub głosowania za pomocą nośników elektronicznych. Ombudsman wyrażał też poparcie dla koncepcji uchwalenia jednolitego kodeksu wyborczego. Pracownicy Biura RPO dokonali licznych kontroli w lokalach wyborczych w celu nie tyle wykrycia nieprawidłowości ile wskazania sposobów uniknięcia ich na przyszłość w celu skutecznej ochrony praw wyborców. Rzecznicy prowadzili także działalność edukacyjną przez apele, wystąpienia do mediów szeroko informując o nowych procedurach wyborczych. Przeprowadzona analiza dowodzi, że RPO był jednym z najbardziej zaangażowanych organów w propagowanie zmian ułatwiających, a w przypadku niektórych grup obywateli umożliwiających uczestniczenie w akcie wyborczym.

Consecutively applicable provisions of electoral law pertaining to the operation of the institution of ombudsman in Poland have been subject to many instances of particular term Advocates. They mainly considered the safeguarding of rights and freedoms of voters by ensuring that they were in no way prevented or hindered the from participating in elections. To achieve this goal, the Ombudsman entered into relationships with both bodies of the legislature and local government bodies. Above all the ombudsman forged relationships with the National Electoral Commission. In their speeches spokesmen repeatedly indicated the need of introduc-ing alternative voting methods to Polish electoral law, that is postal voting, voting by proxy or voting by electronic media. The ombudsman also expressed support for the concept of enactment of a uniform election code. The Ombudsman officials made a number of inspections at polling stations in order to not so much detect irregularities, but to identify some ways of avoiding them in the future and effectively protect the rights of voters. Spokesmen also conducted educational activities through appeals to the media, widely informing the public about new electoral procedures. The analysis shows that the Ombudsman was one of the authorities most involved in promoting changes, facilitating such changes and – in the case of certain groups of citizens – enabling participation in the electoral act.