Wojna czy pokój? Nowy świat wartości w dziełach Homera

The oldest poem of the European culture is the work dedicated to the war – Iliad. It is frequently believed that this war is the almost separate, most important heroine of the epic. This rather common opinion, that Homer would praise war and put military struggles ahead of times of peace, I would like to undermine in this work. Both in Iliad and Odyssey, there is a clear critique not only of the war itself but also more generally – of violence as a way of solving conflicts, while the times of peace and peaceful life are praised. In this article, I draw attention to various motifs presented in both epics, confirming the above thesis: statements of the heroes, presented symbolism, behavior of the gods, and finally the character of Achilles, who, while being the ideal warrior, remains also the main exponent of all doubts concerning the warfare. These doubts, as well as his wishes for another life most fully reflect Homer’s ambivalent attitude to war and provoke reflection on whether the poet actually was the praising her glory, or whether he tried to express the belief in the rightness of a different way of life and conflict resolution.

Najstarszym poematem w kręgu kultury europejskiej jest utwór poświęcony wojnie – Iliada. Panuje przekonanie, iż ta wojna jest wręcz osobną, najważniejszą bohaterką eposu. Tę dość powszechną opinię, jakoby Homer miał sławić wojnę i przedkładać zmagania wojskowe nad czasy pokoju, pragnę podważyć w niniejszej pracy. Zarówno bowiem w Iliadzie, jak i Odysei pojawia się wyraźna krytyka nie tylko samej wojny, ale i ogólniej – przemocy mającej stanowić sposób rozwiązywania konfliktów, chwalone są zaś czasy pokoju i spokojne życie. W artykule zwracam uwagę na rozmaite motywy przedstawione w obu eposach potwierdzające powyższą tezę (wypowiedzi bohaterów, przedstawioną symbolikę, zachowanie bogów), jak również na postać Achillesa, który będąc ideałem wojownika, pozostaje zarazem głównym wyrazicielem wszelkich wątpliwości dotyczących słuszności działań wojennych. Wyrażane przezeń wątpliwości oraz marzenia o innym życiu najpełniej oddają ambiwalentny stosunek Homera do wojny i prowokują do zastanowienia się nad tym, czy poeta rzeczywiście był piewcą jej chwały czy też starał się wyrazić przekonanie o słuszności innego sposobu życia i rozwiązywania konfliktów.