Prawa dziecka niedostosowanego społecznie

Artykuł stanowi przegląd i pogłębioną analizę standardów obowiązujących w ustawodawstwie międzynarodowym i polskim w zakresie ochrony praw dziecka niedostosowanego społecznie. Dokonana analiza ewolucji zasad odpowiedzialności nieletnich wskazuje na całkowitą zmianę na przestrzeni ostatniego stulecia, zarówno w zasadach postępowania z nieletnimi, jak i w zagwarantowaniu im praw na każdym etapie postępowania sądowego, a także w trakcie procesu resocjalizacji. O nowoczesności i jakości aktualnie obowiązujących unormowań problematyki nieletnich świadczy odrębność ustawodawstwa dla nieletnich i postępowania z nieletnimi, co oznacza przede wszystkim wyjście poza płaszczyznę prawnokarną i nadanie całemu systemowi postępowania z nieletnimi charakteru wychowawczo-opiekuńczego, zarówno co do treści (filozofii), jak i istoty stosowanych środków. Oparcie postępowania z nieletnimi na idei wychowania i swoisty manifest praw nieletnich w resocjalizacji zawiera wiele aktów prawa międzynarodowego – Konwencja o prawach dziecka, dokumenty Narodów Zjednoczonych wypracowane w latach 1985–1990, Wzorcowe Reguły Minimalne dotyczące Wymiaru Sprawiedliwości wobec Nieletnich (tzw. Reguły Pekińskie), Wskazania Narodów Zjednoczonych dotyczące Zapobiegania Przestępczości Nieletnich (tzw. Wskazania Rijadzkie), oraz Reguły Minimalne dotyczące Traktowania Nieletnich Pozbawionych Wolności (Reguły JDL), a także europejskie standardy prawne (Zalecenia nr R (87)18, R (92)16 nr R (92)17 Komitetu Ministrów a także obowiązująca w Polsce ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2016 r, poz. 1654 ze zm.). Dokonana w artykule analiza i przegląd zagwarantowanych nieletnim praw jest zgodny ze stanem wiedzy i systemem wartości, które wyznaczają naszą współczesną tożsamość – godność każdego człowieka, godność każdego dziecka, godność dziecka niedostosowanego społecznie.

The article is an overview and a deep analysis of standards in international and Polish legislation regarding the protection of the rights of a socially maladjusted child. The analysis of the evolution of juvenile responsibility rules indicates a complete change over the last century, both in juvenile proceedings and in ensuring their rights at every stage of the judicial proceedings as well as during social rehabilitation process. The modernity and quality of currently applicable regulations of juvenile problems is evidenced by the separation of juvenile legislation and dealing with juvenile, which primarily means going beyond the legal and criminal field and giving the entire system of dealing with juvenile an educational and protective character , both as to the content (philosophy) and the essence of the means used.. The basing of dealing with juvenile on the idea of education and the specific manifest of juvenile rights in social rehabilitation contains many acts of international law – the Convention on the Rights of the Child, the United Nations documents from 1985 to 1990, the United Nations Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile. Justice (“The Beijing Rules”), the United Nations Guidelines for the Prevention of Juvenile Delinquency (“The Riyadh Guidelines”), the United Nations Rules for the Protection of Juveniles Deprived of their Liberty (“Havana Rules”) as well as European legal standards (Recommendations N. R (87)18, R(92)16 N. R(92)17 of the Committee of Ministers), as well as the Act of 26 October 1982 on proceedings in juvenile cases in force in Poland (Journal of Laws of 2016, item 1654, as amended).. The analysis and review of rights guaranteed to juvenile made in the article is consistent with the state of knowledge and the system of values that determine our contemporary identity – dignity of each person, dignity of each child, dignity of a socially maladjusted child.