Perspektywa czasowa a przekaz doświadczenia życiowego w okresie starości

W artykule zaprezentowano wyniki badania związków perspektywy czasowej i przesłania mądrościowego adresowanego do młodego pokolenia przez osoby w okresie późnej dorosłości. Uczestnicy badania formułowali swój przekaz w postaci krótkiej pisemnej narracji – „Listu do wnuka”. „Listy” napisane przez 119 osób powyżej 60. roku życia analizowano jakościowo zarówno pod względem treści, jak i formy, z zastosowaniem kategorii wykorzystywanych we wcześniejszych badaniach (Dryll, Tokarska, Cierpka, 2016). Do diagnozy perspektywy temporalnej zastosowano Kwestionariusz ZTPI autorstwa Philipa G. Zimbardo i Johna Boyda w adaptacji Anety Przepiórki, Małgorzaty Sobol-Kwapińskiej i Tomasza Jankowskiego (2016). Stwierdzono liczne zależności pomiędzy cechami przekazu a skalami badającymi perspektywy temporalne. Wyniki układają się w charakterystyczny wzór, w którym jednak na pierwszy plan, zamiast samej koncentracji na czasie (przeszłym, teraźniejszym, przyszłym) wysuwa się ustosunkowanie do zdarzeń (pozytywne bądź negatywne) niezależnie od tego, kiedy one nastąpiły. Uzyskane wyniki nie potwierdzają koncepcji zrównoważonej perspektywy temporalnej. Można to tłumaczyć zarówno różnicami kulturowymi, jak i właściwościami rozwojowymi badanej grupy osób.

The article presents the relationship between temporal perspective and wisdom transmission of the people in late adulthood to the younger generation. The participants were asked to write a short “Letter to a grandchild”. The letters written by 119 participants aged over 60 years old were analyzed qualititavely in terms of content and form, using categories from previous studies (Dryll, Tokarska, Cierpka, 2016). In order to assess temporal perspective the Zimbardo Time Perspective Inventory (ZTPI) by Philip G. Zimbardo and John Boyd was used (adaptation by Aneta Przepiórka, Małgorzata Sobol-Kwapińska and Tomasz Jankowski, 2016). A number of dependencies between transmission characteristics and temporal perspective scales was observed. The results follow a characteristic pattern where instead of the focus on timing (past, present, and future), an attitude (positive or negative) seems to be more important. The results do not support the concept of a balanced temporal perspective, which can be explained by cultural differences as well as developmental characteristics of the participants.