Staroperskie dāta-, „prawo”, w kontekście persepolitańskim

Chociaż Dariusz i (522–486 p.n.e.) z dynastii Achemenidów nie wprowadził uniwersalnego prawa królewskiego w Persji, w swoich inskrypcjach używał staroperskiego terminu dāta-, „prawo”. W kontekście lokalnym, w Persepolis i Fārs, termin ten miał dwa znaczenia: 1) ideologiczne, gdyż był związany z obowiązkami poddanych i państw imperium wobec króla oraz 2) gospodarcze, gdyż był używany w przepisach o wymianie surowców w gospodarce Persepolis. W inskrypcjach królewskich termin dāta- reprezentuje lojalność podbitych krajów i hołd, jaki są winni królowi. Prawo to zapewniało stabilność krajom poddanym. Sam termin jest powiązany z koncepcją prawdy i kłamstwa w królewskich inskrypcjach i tożsamy z terminem ṛštā-, „prawość”. Zgodnie z ideologią Achemenidów lojalne kraje i ludzie byli wyznawcami prawdy i prawości, kiedy zaś stawali się nielojalni, byli wyznawcami kłamstwa. Dariusz w swoich inskrypcjach podkreśla, że nie był nielojalny, nie kierował się kłamstwem, ale prawością. Dlatego zarówno on, jak i inni królowie Achemenidów podlegali tym samym prawom. W Archiwum Fortyfikacji Persepolis, zbiorze dokumentów administracyjnych z czasów panowania Dariusza I, znajduje się elamicki termin datam (interpretacja staroperskiego dāta-). Występuje tylko w kilku tekstach związanych z wymianą towarów na šaumarraš, czyli sztabki srebra. Wymiana ta odbyła się „zgodnie z poprzednimi przepisami (datam)” (alternatywnie „wcześniejszymi dekretami”). Sugeruje to, że w Persepolis kurs walutowy, podobnie jak reszta gospodarki, był kontrolowany przez państwo. Takie użycie terminu dāta- jest zatem znacznie bliższe współczesnemu rozumieniu terminu „prawo”.

While Darius i (522–486 BC) of the Achaemenid dynasty did not introduce a universal royal law in Persia, he used an Old Persian term dāta-, “law,” in his inscriptions. In the local context, in Persepolis and Fārs, this term had two different meanings: 1) an ideological concept related to the obligations of the subjects and countries of the empire towards their king, and 2) a term used for regulations of the exchange of commodities in the Persepolis economy. In the royal inscriptions, the term dāta- represents the loyalty of the subjected countries and the tribute they owe to the king. This law held the subjected countries stable. As such, this term is related to the concepts of the Truth and Lie in the royal inscriptions, and virtually identical with term ṛštā-, “righteousness.” According to the Achaemenid ideology, the loyal countries and people were followers of the Truth and righteousness, but when they became disloyal, they became the followers of the Lie. In his inscriptions, Darius emphasizes that he was not disloyal, did not follow the Lie, but righteousness. Therefore, Darius and other Achaemenid kings were placing themselves as subjects to the same laws. In the Persepolis Fortification Archive, a collection of the administrative documents from the reign of Darius I, there is an Elamite term datam (a rendition of Old Persian dāta-). It occurs only in several texts related to the exchange of the commodities for šaumarraš, i.e., bars of silver. This exchange was done “according to the former regulations (datam)” (alternatively, “former decrees”). This suggests that in Persepolis, the exchange rates, as the rest of the economy, were controlled by the state. This use of the term dāta- is then much closer to the modern meaning of the term “law.”