When social withdrawal in adolescence becomes extreme: the “hikikomori” phenomenon in Italy

“Hikikomori syndrome,” or extreme social withdrawal, determines a refusal to go to school or work where one’s life style is centred around the home. In Japan hikikomoris, also called “family hermits” or “bedroom hermits,” were first identified in the late seventies. In the West (USA, France, UK, Spain, Italy) clinical psychologists are treating an increasing number of adolescents and young hikikomoris. Over the last few years, the Unità Funzionale Salute Mentale Infanzia Adolescenza (UFSMIA) in Arezzo has received a number of requests for treating young people who present strong similarities with hikikomoris as well as teenagers in early adolescence “on their way to social withdrawal.” The signs of the syndrome are largely similar to the Japanese description, with some differences linked to the Italian cultural context. As to treatment, a single clinical approach (e.g. individual or family psychotherapy) has not given the expected results. By combining different approaches it may be possible to create a network able to stimulate the subject’s resources and those of his or her family. Findings reveal the need to develop more in depth clinical knowledge on this social withdrawal syndrome and create new protocols which will be useful for future psychological and psychotherapeutic programmes.

Zespół hikikomori, czyli zespół skrajnego wycofania społecznego, polega na rezygnacji z udziału w życiu społecznym łącznie z odmową uczęszczania do szkoły lub pracy, a życie osoby nim dotkniętej ogranicza się do przebywania we własnym domu. W Japonii przypadki „hikikomori”, nazywanych również „domowymi pustelnikami” (chory przebywa jedynie we własnym domu lub nawet tylko we własnym pokoju), po raz pierwszy zidentyfikowano i opisano w późnych latach 70. XX wieku. Obecnie w krajach zachodnich, takich jak USA, Francja, Wielka Brytania, Hiszpania i Włochy, obserwuje się rosnącą liczbę pacjentów „hikikomori” w okresie dojrzewania oraz młodych dorosłych trafiających do psychologów klinicznych. W minionych kilku latach do naszej Poradni Zdrowia Psychicznego Wieku Dziecięcego i Wieku Dojrzewania w Arezzo (Unità Funzionale Salute Mentale Infanzia Adolescenza, UFSMIA) skierowano pewną liczbę młodych pacjentów wykazujących znaczące podobieństwo do japońskich „hikikomori”, jak również nastoletnich pacjentów we wczesnej fazie wieku dojrzewania „zmierzających w kierunku wycofania społecznego”. Objawy zespołu, z którym mamy do czynienia, w dużej mierze pokrywają się z opisem japońskim, z uwzględnieniem pewnych różnic uwarunkowanych włoskim kontekstem kulturowym. W leczeniu wspomnianych przypadków zastosowanie jednego konkretnego podejścia klinicznego, takiego jak np. psychoterapia indywidualna lub psychoterapia rodzinna, nie przyniosło oczekiwanych efektów. Poprzez połączenie różnych sposobów postępowania w przypadku poszczególnych pacjentów możliwe wydaje się stworzenie sieci pomocy stymulującej zasoby własne pacjenta oraz jego rodziny. Wyniki badań wskazują na potrzebę poszerzenia wiedzy klinicznej dotyczącej tego zespołu wycofania społecznego, jak również stworzenia nowych protokołów terapeutycznych pomocnych w stosowanych w przyszłości programach psychologicznych i terapeutycznych.