Roman Pollak - Giovanni Maver : korespondencja (1925-1969)

"Właściwymi autorami i zarazem bohaterami książki oddawanej do rąk Czytelnikowi są dwaj wybitni uczeni-humaniści, profesorowie poloniści, Polak i Włoch, urodzeni w końcu XIX wieku, wykształceni na początku XX i czynni zawodowo oraz twórczy intelektualnie do końca szóstej dekady tego stulecia. Kilka dziesięcioleci ich współpracy i przyjaźni odbija się w dialogu epistolarnym, w którym poza sprawami zawodowymi pojawiają się w tle różne doświadczenia osobiste i historyczne uwikłania ich biografii.

Nie tylko echa dwóch wojen światowych, pierwszej jeszcze przed zawiązaniem znajomości, powracającej we wspomnieniach, drugiej - niemal całkowicie uniemożliwiającej pracę i łączność korespondencyjną; ale także głębiej skrywane w przestrzeniach międzywierszowych, niemal niewidoczne dla nieuczulonego Czytelnika, odbicie przedwojennego skrępowania wobec nacisku wzrastającego w siłę faszyzmu oraz ślady rozmaitych szykan dotykających już w Polsce Ludowej przedwojennych profesorów (»burżuazyjnych«) jako ideologiczne podejrzanych. Naruszanie wolności badań naukowych, ograniczenia w pracy ze studentami, utrudnianie wyjazdów i bezpośrednich kontaktów z uczonymi zachodnimi ledwie się ujawniają.

Zawartość korespondencji obu tych nietuzinkowych postaci świata nauki i kultury wypełnia skalę całego okresu dorosłości: od entuzjazmu towarzyszącego podejmowanej pracy, niezwykłego rozpędu organizacyjnego i godnej podziwu dynamiki działań, przez przejawy godnego podziwu hartu ducha, gdy w ludzi już niemłodych uderzą ciosy przynoszące głębokie dramaty osobiste, po zbieranie sił do walki z chorobami i przezwyciężania zmęczenia życiem w starości. [...] Ich wielkość, wyrażającą się w wierności ideałom akademickim i zdążaniu do pełni człowieczeństwa, najlepiej oceni sam Czytelnik" [ze Słowa od redakcji].