Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 485. Relacje fiskalne państwo - samorząd terytorialny

W dyskusjach na temat relacji fiskalnych państwo – samorząd terytorialny podstawowe problemy koncentrują się wokół kwestii zakresu i skali decentralizacji finansów publicznych i odpowiedzi na pytanie, czy sprzyja ona efektywnemu funkcjonowaniu sektora finansów publicznych, czy raczej tę efektywność zmniejsza. W dyskusjach tych – nawiązując do dwóch przeciwstawnych teorii samorządu terytorialnego: prawnonaturalnej/naturalistycznej, wywodzącej się z doktryny prawa natury, oraz państwowej/funkcjonalnej – podkreśla się, że współcześnie podział zadań i wydatków publicznych między szczeble administracji publicznej kształtuje się jednak przede wszystkim pod wpływem czynników historycznych, ekonomicznych, geograficznych i politycznych. W Polsce podstawy prawno-finansowe funkcjonowania sektora samorządowego, które ukształtowały się w wyniku kilkudziesięcioletniej ewolucji, są w ostatnim okresie zmieniane w niektórych obszarach systemu finansów samorządu terytorialnego. Zmiany te mają jednak fragmentaryczny charakter i polegają na „ulepszaniu” aktualnych rozwiązań. Tymczasem potrzebne jest podejście bardziej systemowe, którego punktem wyjścia powinno być założenie o zapewnieniu organom samorządu terytorialnego samodzielnego i elastycznego kształtowania polityki finansowej i efektywnego wykonywania zadań publicznych oraz na tej podstawie zrewidowanie i określenie zakresu decentralizacji finansów publicznych. Wiąże się to z potrzebą wypracowania rozwiązań zapewniających partnerskie relacje fiskalne pomiędzy państwem a samorządem terytorialnym. W zamierzeniu redaktorów niniejsza publikacja ma stanowić głos środowiska naukowego ekonomistów i prawników na temat relacji fiskalnych pomiędzy państwem a samorządem terytorialnym, ze szczególnym uwzględnieniem problemów podziału zadań i wydatkowania środków publicznych, zasad finansowania jednostek samorządu terytorialnego, polityki długu w zdecentralizowanym systemie finansów publicznych oraz zasad jawności i transparentności finansów publicznych. Artykuły, będące wynikiem studiów teoretycznych i badań empirycznych, zostały napisane przez przedstawicieli wiodących ośrodków akademickich w Polsce. Pozostajemy w przekonaniu, że prezentowane artykuły spotkają się z Państwa życzliwym zainteresowaniem oraz, co byłoby cenne, staną się przyczynkiem do polemiki i dalszych owocnych badań.
Leszek Patrzałek, Hanna Kociemska