Ulanen und Stahlhelden. Konstruktion der polnischen und deutschen militärischen Männlichkeit im Kontext des Ersten Weltkrieges

Der Beitrag unternimmt einen ersten Versuch, Ähnlichkeiten und Unterschiede in der Konstituierung der deutschen und polnischen militärischen Männlichkeit im breit gefassten kulturellen Kontext des Ersten Weltkrieges zu erkennen. Das Grundanliegen bezieht sich auf das Problem der allgemeinen Militarisierung von Männlichkeit und die Konstruktion eines ‚harten‘ Maskulinismus, der unter den Bedingungen der Männlichkeitskrise in Deutschland dominierte und im polnischen Raum, wo man auf die so genannte „goldene Zeit“ (STANISŁAW DŁUGOSZ 1917) hoffte, wohl keine bedeutende Rolle spielte. Die hegemonialen Paradigmen des polnischen verwegenen Ulanen einerseits und des deutschen Stahlhelden andererseits werden am Beispiel von literarischen Texten diskutiert, die die jeweils erwünschte Männlichkeitsvariante des kämpfenden Helden ideologisieren. Hingewiesen wird aber auch auf literarische Versuche, diese Paradigmen zu dekonstruieren.

Artykuł stanowi pierwszą próbę rozpoznania podobieństw i różnic w konstytuowaniu się polskiej i niemieckiej męskości militarnej w szeroko pojętym kontekście kulturowym pierwszej wojny światowej. Podstawowe pytanie dotyczy kwestii ogólnej militaryzacji męskości i konstrukcji ‚twardego‘ maskulinizmu, który w niemieckich warunkach kryzysu męskości był dominujący, a w polskich warunkach nadziei „przed złotym czasem“ (STANISŁAW DŁUGOSZ 1917) nie odegrał znaczącej roli. Teza o hegemonialnych paradygmatach polskiego porywczego ułana i niemieckiego „stalowego bohatera” dyskutowana jest na przykładach tekstów literackich ideologizujących każdorazowo „pożądaną” męskość bohatera walki ze wskazaniem na próby dekonstrukcji tych paradygmatów.

The article is the first attempt of recognition of similarities and differences in forming Polish and German military masculinity, in the widely understood culture context of WWI. The fundamental question here refers to the issue of general militarization of masculinity and the constructing of ‚hard‘ masculinity ideology, which was dominant in the atmosphere of masculinity crisis in Germany and, in Poland, in the atmosphere of hope „before the golden time“ (STANISŁAW DŁUGOSZ 1917) did not play the crucial role. The thesis on hegemonic paradigms of a Polish impetuous lancer and a German „steel hero“ is discussed on the basis of literary texts, which always offer ideologization of the „desired“ masculinity of a battle’s hero, pointing at the attempts of deconstructing these paradigms.