Skuteczność systemów emerytalnych w krajach postradzieckich

Skuteczność systemu emerytalnego informuje o realizacji jego podstawowego przeznaczenia, jakim jest zapewnienie dochodu osobom w wieku poprodukcyjnym. Organizacje międzynarodowe zalecają zagwarantowanie minimalnego poziomu emerytury, który określa się przy użyciu stopy zastąpienia, co ułatwia analizy komparatywne. Celem badania przedstawionego w artykule jest określenie skuteczności systemów emerytalnych w krajach postradzieckich za pomocą stopy zastąpienia i współczynnika obciążenia systemu emerytalnego. W badaniu uwzględniono 14 krajów powstałych po upadku Związku Radzieckiego (pominięto Turkmenistan). Na podstawie uzyskanych wyników uszeregowano analizowane systemy emerytalne pod względem badanych cech. Analiza dotyczyła lat 2007–2017, a dane pochodziły z publikacji instytucji statystycznych poszczególnych krajów. Wykorzystano miary statystyki opisowej, analizę wskaźników oraz korelację rang Spearmana. Z badania wynika, że najwyższa skuteczność systemu emerytalnego mierzonego stopą zastąpienia cechowała Białoruś, Estonię, Litwę i Łotwę, najniższa zaś – Gruzję, Armenię i Tadżykistan. Z kolei wysokimi wartościami współczynnika obciążenia systemu emerytalnego charakteryzowały się Uzbekistan, Kirgistan i Azerbejdżan, a najniższymi – Ukraina, Estonia i Litwa. Istotna korelacja pomiędzy stopą zastąpienia a współczynnikiem obciążenia systemu emerytalnego istnieje w zaledwie trzech analizowanych krajach: Azerbejdżanie, Estonii i Mołdawii.

The effectiveness of a pension system depends on whether it fulfills its basic purpose, which is to provide retired people with income. International organisations recommend ensuring a minimum level of a pension, possible to determine by means of a replacement rate, which facilitates comparative analyses. The aim of the research presented in the article is to determine the effectiveness of pension systems in post-Soviet countries using the replacement rate and the dependency ratio of the pension system. The study examined 14 countries created after the collapse of the Soviet Union (excluding Turkmenistan). On the basis of the results, the analysed pension systems were ranked according to the examined features. The analysis covers the years 2007–2017 for which data were obtained from publications of the statistical institutions of each individual country. Descriptive statistics measures, indicator analysis and Spearman rank correlation were applied. The research indicates that Belarus, Estonia, Lithuania and Latvia have obtained the highest effectiveness of the pension system measured by the replacement rate, while the lowest effectiveness was observed in Georgia, Armenia and Tajikistan. On the other hand, Uzbekistan, Kyrgyzstan and Azerbaijan had high values of the dependency ratio, while the lowest were noted in Ukraine, Estonia and Lithuania. A significant correlation between the replacement rate and the dependency ratio of the pension system occurred in only three of the analysed countries, namely Azerbaijan, Estonia and Moldova.