Milczenie jako ucieleśniona praktyka tożsamościowa

Artykuł skupia się na opisie roli milczenia w budowaniu tożsamości osobowej. Człowiek intuicyjne wie, że zachodzi zależność między milczeniem a pytaniami o tożsamość – potwierdzeniem tego są wszelkiego rodzaju praktyki duchowe. Wydaje się, że w tym kontekście warto jest podjąć próbę zrozumienia podstaw tej zależności i odpowiedzi na pytanie, co dzieje się w nas, kiedy milkniemy, co pozwala „głębiej spojrzeć w siebie”. Milczenie w niniejszych rozważaniach definiowane jest jako powstrzymywanie się od mówienia, dzięki któremu tworzy się przestrzeń otwierająca się na inne rodzaje doświadczania siebie i świata. W podejściu tym za istotny czynnik fundujący „ja” uznaje się ciało. Istotne jest rozpoznanie roli propriocepcji, oznaczającej wewnętrzny zmysł ciała skierowany na nie samo i pozwalającej odsłaniać te pokłady „ja”, które w potocznych doświadczeniach zagłuszane są przez słowa wypowiadane do innych bądź – w dialogu wewnętrznym – do samego siebie. W artykule przyjęto, że propriocepcja jako doznanie niezapośredniczone jest dla człowieka podstawowym źródłem wiedzy na swój temat, która odsłania się przed nim w praktyce świadomie podejmowanego milczenia.

This article focuses on the role of silence in building personal identity. Humans intuitively feel that there is a relation between silence and self-identity, and different kinds of spiritual practices pursued everywhere in the world prove the permanence of this conviction. It seems that there is a good reason to try and understand the basis of the relation between silence and self-identity by seeking the answer to the question of what happens when we cease talking and what allows us to ‘look deeper in our selves.’ In the present considerations silence is defined as abstaining from speaking. As such, it creates a space that helps the human being open up to various types of experiencing the world and the self, without recourse to words. The approach used throughout the analyses rests on the assumption that the body, in particular embodied proprioception, an unmediated experience of the body’s internal sense of itself, is a decisive factor in establishing the human self. Proprioception reveals the layers of identity which in everyday experience are hidden either by the words spoken by others or in the internal dialogue with oneself. The article describes how proprioception is a basic source of self-knowledge accessible as a result of a conscious practice of silence.