Konteksty biografii pogranicza: Polacy na Kaukazie w XIX i XX wieku

W opracowaniu wskazuję, że Polacy wywodzący się z polskiej przestrzeni kresowej zaznaczali w XIX i XX w. wyraźnie swoją obecność kulturowo-cywilizacyjną. Wyróżnili się odwagą działania, przedsiębiorczością, przystosowawczością, tj. cechami określanymi mianem typowo kresowymi. Cieszyli się szacunkiem i zrozumieniem ze strony narodów Kaukazu. W ich postawach i zachowaniach uzewnętrzniały się liczne sprzeczności. Z jednej strony, podkreślali tzw. wyższość kulturową, a z drugiej – zwracali uwagę na swoją niemoc funkcjonowania wobec obcej rzeczywistości kulturowej, a zwłaszcza politycznej, wskazywali na ograniczenie swych praw, czego następstwem jest funkcjonowanie obcych wśród obcych. W swoich biografiach ujawniali różne konteksty pochodzenia narodowego. Wskazywali na przywiązanie do przestrzeni, z których się wywodzili, do związków z kulturą polską oraz z rzeczywistością rosyjską, w której przyszło im żyć, zdobywać wykształcenie i pracować zawodowo.

This article indicates that Poles originating from the Polish borderland clearly marked their cultural and civilizational presence in the nineteenth and twentieth centuries. They were characterized by courage, entrepreneurship and adaptability, i.e. features that were perceived as typical of borderland residents. They enjoyed respect and understanding from the peoples of the Caucasus. Their attitudes and behaviours were full of contradictions. On the one hand, they emphasized their so-called cultural superiority; on the other hand, they criticized the foreign cultural, and especially political, reality and pointed out that their rights were limited, as a result of which they felt like strangers living among strangers. In their biographies, they revealed different contexts of national origin. They pointed to their attachment to the place from which they descended, Polish culture and the Russian reality in which they lived, acquired education and worked professionally.