Jakość wody i osadów dennych zbiornika wodnego Lubianka w Starachowicach

Określenie ilości osadów dennych gromadzonych w zbiornikach przepływowych ma podstawowe znaczenie w obliczeniu tempa ich zamulania, a tym samym szacowaniu czasu, po upływie którego powinno się je oczyścić z namułów. Zagospodarowanie osadów dennych wydobytych z dna zbiornika możliwe jest wyłącznie po rozpoznaniu ich jakości, która jest ściśle związana z charakterem zlewni, sposobem jej zagospodarowania, a tym samym z jakością spływu powierzchniowego trafiającego do cieku i zbiornika. W artykule przedstawiono wyniki badań stężeń wybranych metali ciężkich (Fe, Hg, Pb, Zn, Ni, Mn, Cu, Cr, Cd) w osadach i wodzie zbiornika zaporowego zlokalizowanego w południowej części miasta Starachowice, na cieku Lubianka, którego przeważającą część zlewni stanowią lasy. Badania terenowe przeprowadzono dwukrotnie: pod koniec czerwca 2012 r., pobierając 8 próbek osadów dennych w stanie quasi-nienaruszonym i dzieląc je do analiz na 20 cm warstewki, oraz na początku marca 2013 r., kiedy zbiornik pokryty był pokrywą lodową - 3 próbki. W przypadku badań jakości wody oprócz metali ciężkich (łącznie 11 próbek) wykonano w 2012 r. podstawowe badania fizykochemiczne (pH, temperatura, azotany, tlen rozpuszczony, zasolenie) przy pomocy przenośnego miernika wyposażonego w odpowiednie sondy, prowadząc pomiary w pionach co 0,5 i 1,0 m. Odnotowane maksymalne stężenia metali ciężkich dla analizowanych próbek osadów dennych i wody wynosiły odpowiednio: 1170 mg·kg–1 i 642 µg·dm–3 (Fe), 0,0023 mg·kg–1 i 0,0020 µg·dm–3 (Hg), 14,35 mg·kg–1 i 7,14 µg·dm–3 (Pb), 7,44 mg·kg–1 i 74,15 µg·dm–3 (Zn), 5,98 mg·kg–1 i 5,79 µg·dm–3 (Ni), 815 mg·kg–1 i 794 µg·dm–3 (Mn), 3,69 mg·kg–1 i 35,12 µg·dm–3 (Cu), 3,73 mg·kg–1 i 46,86 µg·dm–3 (Cr), 4,37 mg·kg–1 i 0,48 µg·dm–3 (Cd).

Determining the amount of bottom sediments that accumulate in flow-through water reservoirs is of key importance for calculating the rate of their silting. The latter provides a basis for estimating the time after which it is necessary to desilt the reservoir. The use of bottom sediments is only possible after evaluating the sediment quality, which is closely related to the catchment character and type of management. Those factors affect the quality of the surface run-off, which is delivered to the water course, and then, the reservoir. The paper presents the results of investigations into concentrations of selected heavy metals (Fe, Hg, Pb, Zn, Ni, Mn, Cu, Cr, Cd) in the sediments and water of a dammed reservoir located in the southern part of the town of Starachowice, on the Lubianka watercourse. A major part of the catchment is covered by forests. Field test were conducted twice: at the end of June 2012, when eight bottom sediment samples were collected in the quasi - undisturbed state, and divided for the sake of analysis into 20 cm layers, and at the beginning of March 2013 with the reservoir covered in ice, when three samples were collected. As regards water quality tests, in 2012, in addition to the determination of heavy metal concentrations (eleven samples in total), typical physical and chemical tests were conducted (pH, temperate, nitrates, dissolved oxygen, salinity). A portable meter equipped with appropriate probes was used, vertical measurement were carried out every 0.5 and 1.0 m. The maximum concentrations of heavy metals in the analysed samples of bottom sediments and water were as follows: 1170 mg·kg–1 and 642 µg·dm–3 (Fe), 0.0023 mg·kg–1 and 0.0020 µg·dm–3 (Hg), 14.35 mg·kg–1 and 7.14 µg·dm–3 (Pb), 7.44 mg·kg–1 and 74.15 µg·dm–3 (Zn), 5.98 mg·kg–1 and 5.79 µg·dm–3 (Ni), 815 mg·kg–1 and 794 µg·dm–3 (Mn), 3.69 mg·kg–1 and 35.12 µg·dm–3 (Cu), 3.73 mg·kg–1 and 46.86 µg·dm–3 (Cr), 4.37 mg·kg–1 and 0.48 µg·dm–3 (Cd), respectively.