Accounts of the Catholic Church adopting sacred pagan places throughout former Prussia in the Middle Ages

W XIII w. nastąpił podbój pogańskich plemion pruskich przez zakon krzyżacki. Już 29 lipca 1243 r. we włoskim mieście Anagni na polecenie papieża legat Wilhelm z Modeny dokonał podziału obszaru ziemi pruskiej na cztery diecezje: chełmińską, pomezańską, warmińską i sambijską. Sukcesywnie na podbitych obszarach Kościół szerzył idee chrześcijaństwa: budowano kościoły, zakładano parafie, narzucając Prusom nową wiarę. Prusowie za święte uważali gaje, pola i wody do tego stopnia, że nie odważyli się w nich wycinać drzew, ani uprawiać ziemi, ani łowić ryb. Powszechnie uważa się, że oprócz wymienionych miejsc świętych Prusowie mieli swoje centrum kultu zwane Romowe. Nie można wykluczyć, że tego typu centrum mogło występować na obszarze każdego z plemion. Jedno takie centrum kultu miało się znajdować w Patollen (późniejsze Groß Waldeck). Miał się tam znajdować dąb poświęcony trójcy bóstw: Patollowi, Potrimpusowi i Perkunowi. W drugiej połowie XIV w. wielki mistrz Winryk Kniprode zlecił budowę klasztoru pw. Świętej Trójcy. Klasztory powstały także w innych potwierdzonych źródłowo miejscach kultu, np.: w Świętej Siekierce, czy Łąkach Bratiańskich. Na innych miejscach kultu budowano kościoły. Takim szczególnych miejscem jest Święta Lipka, gdzie mamy potwierdzenie obrzędów pogańskich w XIV w., prawdopodobnie również w Gietrzwałdzie. Wraz z rozwojem osadnictwa na ziemiach pruskich w XIV-XV w., mimo, że powstawało coraz więcej kościołów i parafii, to jednak część Prusów dalej, najczęściej w ukryciu, oddawało cześć dawnym bóstwom. Najwyraźniej niektóre z takich miejsc z czasem były adoptowane przez Kościół, a dawne pogańskie bóstwa zastępowano chrześcijańskimi. Najwyraźniej chrześcijaństwo, niszcząc w pierwszej akcji symbole pogańskie, w dłuższej perspektywie korzystało jednak z lokalnej tradycji sakralnej, związanej ze świętymi miejscami pogaństwa. W ten oto sposób zawłaszczało utrwaloną wśród miejscowej ludności moc. Znajdowało to wyraz przede wszystkim we wznoszeniu w tych zaadoptowanych miejscach kościołów, które przejmowały część tradycji dawnych kultów.