Ascetic Activity of Fyodor Tumansky in the Context of Popularisation of Ukrainian Studies on the Territory of the Russian Empire in the Late 18th and Early 19th Centuries

The objective of the paper is the analysis of historical literature in order to trace the basic ways of promoting Ukrainian studies in the western territories of the Russian Empire in the late 18th and early 19th centuries. It has been established that this process has been supported by the Ukrainian elite, who were keen to address the problems of Ukrainian identity. In this context, the activities of progressive Ukrainians in academic and literary institutions, publishing houses, as well as various organisations and associations were characterised. The author also showcased the scientific and literary activity of Fyodor Tumanski, a well-known publisher, historian and journalist, who had an irrefutable influence on the development of Ukrainian culture (and national idea) at the turn of the 18th and 19th centuries within the framework of the complex conditions of imperial reality. The paper outlines his contribution to the early phase of the Ukrainian national revival, which was brought about by artistic, scientific, publishing, and educational activities, as well as journalism, aimed at collecting and disseminating knowledge about Ukrainian history.

Celem artykułu jest analiza literatury historycznej w celu prześledzenie podstawowych sposobów popularyzacji studiów ukrainistycznych na zachodnich terytoriach rosyjskiego imperium pod koniec XVIII–początku XIX wieku. Ustalono, że proces ten zyskał wsparcie dzięki elicie ukraińskiej, żywo zajmującej się problemami tożsamości ukraińskiej. W tym kontekście scharakteryzowano działalność postępowych Ukraińców w instytucjach naukowych i literackich, ośrodkach wydawniczych, różnych organizacjach i stowarzyszeniach. Pokazano również aktywność naukową i literacką FiodoraTumanskiego, znanego wydawcy, historyka, dziennikarza, który miał niebywały wpływ na rozwój kultury ukraińskiej (i idei narodowej) na przełomie XVIII i XIX wieku, w złożonych warunkach imperialnej rzeczywistości. Omówiono jego wkład w początkową fazę ukraińskiego odrodzenia narodowego, które dokonywało się przez działania artystyczne, naukowe, wydawnicze, dziennikarskie i edukacyjne, mające na celu gromadzenie i rozpowszechnianie wiedzy o historii Ukrainy.

Простежено основні тенденції популяризації українознавства на загальноімперських теренах впродовж кінця XVIII – початку ХІХ століть Визначено, що найбільшого розмаху цей процес набув завдяки столичній інкорпорації української еліти, пройнятої проблемами української національної ідентичності. У зазначеному контексті охарактеризовано діяльність прогресивних українців у науково-літературних установах, книговидавничих центрах, товариствах та гуртках.Розглянуто подвижництво Ф. Туманського на ниві формування української культури в умовах імперської дійсності. Визначено його внесок у початкову фазу українського національного відродження, який реалізувався посередництвом літературної, наукової, видавничої, журналістської і просвітницької діяльності, спрямованої на збирання і поширення знань з української історії.