Między wiarą a filozofią. O problematyce duchowego odrodzenia w prozie Eugeniusza Korwin-Małaczewskiego

W szkicu podjęta została problematyka nawrócenia, obecna w twórczości literackiej żołnierza I oraz III Korpusu Polskiego w Rosji, a następnie Błękitnej Armii Józefa Hallera – Eugeniusza Korwin-Małaczewskiego, którego dorobek, jako promujący wartości dziewiętnastowiecznego patriotyzmu i katolicyzmu, po II wojnie światowej był przez długie lata marginalizowany. Podstawą do tak sprofilowanego zagadnienia stało się jedno z najbardziej znanych opowiadań młodego pisarza, pt. Koń na wzgórzu, powstałe pod wpływem traumatycznych przeżyć z walk prowadzonych na terenach Kresów w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Analizie poddany został fragment utworu opisujący duchową odnowę bohatera, który – dzięki rozmowom z opiekującą się nim w szpitalu zakonnicą oraz lekturze Pisma Świętego – doświadczył spotkania z Bogiem, uzyskując też spokój wewnętrzny. Ujawniająca się w ten sposób problematyka nawrócenia została zinterpretowana również w kontekście sympatii autora wobec idei mesjanistycznych, ujawniających się w całej jego twórczości. Podjęto próbę uzgodnienia relacji między obecną w myśli Małaczewskiego filozofią mesjanistyczną a manifestowanym przez niego katolicyzmem.

The sketch discusses the issue of conversion present in the literary output of the soldier of the First and Third Polish Corps in Russia, and then the Blue Army of Józef Haller – Eugeniusz Korwin-Małaczewski, whose achievements as a promoter of the values of 19th century patriotism and Catholicism were marginalized for a long time after World War II. The basis for this profiled issue derives from one of the most famous stories of the young writer, A Horse on a Hill, resulting from traumatic experiences from the fighs carried out in the borderlands during the Polish-Bolshevik war. An analysis of a fragment of the work was performed, describing the spiritual renewal of the hero who, as a result of the conversations with the nun who looked after him in the hospital and reading the Bible, experienced a meeting with God and gained inner peace. The issue of conversion, revealed in this way, was also interpreted in the context of the author’s sympathy for Messianic ideas that were revealed throughout his work. An attempt was made to reconcile the relationship between the Messianic philosophy present in Małaczewski’s thought and the Catholicism he manifested.