Rodzina skazanego jako współuczestnik jego resocjalizacji penitencjarnej, readaptacji i reintegracji społecznej

Jednym z elementów resocjalizacyjnej procedury penitencjarnej jest utrzymywanie więzi społecznej z rodzinami skazanych. Więź rodzinna skazanych, utrzymywana na określonym poziomie, stanowi podstawę dla readaptacji społecznej, procesu zabezpieczającego skazanych zwolnionych z zakładu karnego w trybie warunkowym lub na koniec kary, przed powrotem do przestępstwa. Utrzymywanie poprawnej więzi społecznej skazanych z ich rodzinami ma istotne znaczenie dla poprawnego przebiegu procesu resocjalizacji penitencjarnej i jej końcowego efektu. Więź społeczną skazanych można sklasyfikować w zależności od długości kary pozbawienia wolności oraz w zależności od jej rodzaju. W przypadku braku więzi rodzinnej (np. gdy skazany odbywa karę za przestępstwo przeciwko rodzinie) nie ma możliwości wykorzystywania jej w procesie resocjalizacji. Słabą więź rodzinną można rekonstruować, traktując ją jako jeden z istotnych celów tego procesu. Silną więź rodzinną można i należy wykorzystywać do wspierania i wzmacniania tego procesu. Więź rodzinna nieco inaczej odczuwana jest przez kobiety (kwestia troski o dzieci, obawa przed porzuceniem przez partnerów życiowych itp.) i inaczej przez mężczyzn. Jednak w odniesieniu do obu kategorii skazanych odgrywa istotną rolę w procesie ich resocjalizacji i readaptacji społecznej, zapobiega stygmatyzacji. Zalecany sposób wykorzystania w pracy penitencjarnej dobrej więzi rodzinnej bądź odbudowania więzi słabej, był stosowany ze skutkiem pozytywnym przez 20 miesięcy w doświadczalnym systemie resocjalizacyjnym skonstruowanym przez autora, zorganizowanym i realizowanym w zakładzie karnym w Gdańsku-Przeróbce do chwili wprowadzenia w Polsce stanu wojennego w 1981 r. Bardzo pozytywnie ocenił go J. Rejman w swojej książce pt. Zmiana w polskim systemie penitencjarnym – ograniczenia i możliwości, wydanej w 2013 r. System obejmował cały zakład karny i był, jak zaznaczono, skuteczny zarówno resocjalizacyjnie, jak i readaptacyjnie. 

One of the elements of penal social rehabilitation procedure is maintaining social ties with criminal’s families. The family bonds of criminal, maintained at an appropriate level, provide the basis for social re-processing, and for safeguarding criminals, freed conditionally or at the end of their sentences, from reoffending. Maintaining proper social ties between inmates and their families is essential for the proper process of penal reintegration and its end effect. The social bonds of prisoners can be classified according to the length of the sentence and depend on the type of sentence. If there is no family relationship (e.g. when someone is serving a sentence for an offense against their family) it is not possible to use it in the social rehabilitation process. Weak familial bonds can be reconstructed and treated as one of the process’s important objectives. A strong familial bond can and should be used to support and strengthen that process. The family bond is felt somewhat differently by women (the issue is concern for children, fear of abandonment by life partners, etc.) than by men. However, with regard to both categories of convicts, it plays an important role in the process of their rehabilitation and social re-adjustment, and helps prevent stigma. The recommended way of using good family relationships and rebuilding poor ties in penal work was applied with a positive effect for 20 months in a measured social rehabilitation experiment devised by the author, organised and implemented in a prison in Gdańsk-Przeróbka until the introduction of martial law in Poland in 1981. It was very positively evaluated by J. Rejman in his book entitled Change in the Polish penitentiary system – constraints and opportunities, published in 2013. The system operated throughout the entire prison facility and, as noted, was effective both in resocialisation and rehabilitation.