Słownictwo z zakresu zwyczajów i obrzędów wielkanocnych w perspektywie historycznej

Artykuł traktuje o zwyczajach i obrzędach związanych z Wielkanocą i poprzedzającym jączasem, które praktykowane były w Polsce niekiedy od doby staropolskiej. Koncentruje sięna obchodach Wielkiego Tygodnia, Wielkiej Niedzieli i Wielkanocnego Poniedziałku. Krótkowspomina się o ludowych praktykach magicznych zapewniających zdrowie, urodę, dobrobyti obfite plony. Autorka podejmuje próbę leksykalno-kulturowego opisu 23 leksemów i 10 połączeńwyrazowych funkcjonujących w polszczyźnie ogólnej i gwarach, z uwzględnieniemich etymologii, czasu i miejsca występowania oraz obecności w literaturze dawnej. W tekściescharakteryzowano m.in. szereg synonimów nazywających wielkanocne jaja i zabawy nimi,leksykę, za pomocą której określane były Niedziela Palmowa czy Poniedziałek Wielkanocny,jak i nazwy związane z ludowymi obchodami poszczególnych dni Wielkiego Tygodnia.Zgromadzone słownictwo finalnie podzielono na 4 grupy zbierające leksykę: 1) ogólnopolską,2) regionalną i gwarową, 3) niepoświadczoną w słownikach, 4) leksem, którego występowaniepotwierdzono jedynie w tekstach staropolskich.

The article deals with the Easter customs and rites and the period preceding Easter (Holy Week),the holiday that had been celebrated for a very long time. The attention is focused on Holy Week,Easter Sunday and Easter Monday. There is a mention about folk magic practices to securehealth, beauty, prosperity and a good crop. The author attempts to provide a lexical and culturaldescription of 23 lexemes and 10 collocations functioning in the general Polish language andits dialects, taking into consideration their etymology, time and place of occurrence and theirpresence in the literature of the past centures. She gives characteristics of some synonyms referringto Easter eggs and what was done with them, the lexis referring to Palm Sunday and EaterMonday, and the names related to folk ceremonies on particular days of Holy Week. The collectedvocabulary has been divided into four groups, which include: 1) the lexis of general Polishlanguage, 2) some dialects, 3) forms not to be found in dictionaries, 4) a lexeme that occurredonly in the text of Old Polish.