„Der Dritte Raum“ als Aushandlungsort des postsowjetischen Traumas. Zu Migrationsromanen von Julya Rabinowich „Spaltkopf“ und Lena Gorelik „Die Listensammlerin“

Julya Rabinowichs „Spaltkopf“ (2008) und Lena Goreliks „Die Listensammlerin“ (2013) sind Migrationsromane, in denen sich die unterschiedlichen kulturellen Zeichensysteme sowohl auf intertextueller Figurenebene wie auch in der ästhetischen Form überlappen und ihre Produktivität entfalten. Das Anliegen des Beitrags besteht darin, die beiden Texte in einer vergleichenden Analyse im Hinblick auf die produktive Kontaktzone zwischen der russischen, sowjetischen und deutschsprachigen Kultur, aber auch zwischen der Gegenwart der Protagonistinnen als Vertreterinnen der Nachfolgegeneration und dem familiär übermittelten Trauma aus der Vergangenheit zu befragen. Die daraus resultierenden ästhetischen Kunstgriffe der kulturellen Überlagerungen werden dabei im Sinne Homi K. Bhabhas Hybridisierung in den Blick genommen.

“Spaltkopf” (2008) by Julya Rabinovich and “Die Listensammlerin” (2013) by Lena Gorelick belong to migrant novels in which cultural signs creatively cross both at the level of inter-character relationships, and at the level of aesthetics. The essay analyses the two texts comparing how they productively collide and confront Russian, Soviet and German cultures and how they construct their contemporary protagonists as representatives of younger generations facing family traumas of the past. The article focuses on the employed aesthetic techniques which result from the mutual interpenetration of cultures and whose meaning is interpreted after Homi K. Bhabha’s concept of hybridisation.

„Spaltkopf” (2008) autorstwa Julyi Rabinowich oraz „Die Listensammlerin” (2013) Leny Gorelik są powieściami migracyjnymi, w których różnorodne znaki kulturowe przecinają się zarówno na poziomie relacji między postaciami, jak również na płaszczyźnie estetyki, uwalniając w ten sposób potencjał twórczy. Artykuł poddaje obie powieści analizie porównawczej pod kątem produktywnego zderzania się rosyjskiej, sowieckiej i niemieckiej kultury oraz współczesności bohaterek jako przedstawicielek pokolenia potomnych a rodzinną traumą z przeszłości. Szczególny nacisk położony został na przedstawienie zabiegów estetycznych wynikających ze wzajemnego przenikania się kultur, których znaczenie interpretowane jest w ramach koncepcji ‘hybrydyzacji’ Homi K. Bhabhy.