Lt Col Stanisław Michowski and Conspiracy in the Army. A sanctioned crime

The article presents Lt Col Stanisław Michowski in the context of political persecutions taking place at the turn of the 1940s and the 1950s in the postwar Poland. Michowski was an airman of the Polish Armed Forces, who after the Second World War returned to homeland. He recommenced his service in the army, but he was expelled and arrested shortly afterwards. He was one of the defendants, and was later convicted and executed, during what historiography of the period calls “the conspiracy in the army”. The operation was carried out by the Main Directorate of Information of the Polish Army and was aimed against prewar soldiers, soldiers of the Polish Armed Forces in the West, or those who were active in resistance in Poland during the Second World War. As an airman, Michowski was accused of participating in the so-called conspiratorial group of the Air Forces. The alleged aim of the group was conspiring against the communist government and their forceful abolishment with the help of the army. The overwhelming majority of accusations were ungrounded. Confessions fabricated during many hours of interrogations served as a basis for bills of indictment resulting in numerous executions. One of the executed was Lt Col Stanisław Michowski.

Artykuł prezentuje postać ppłk. dypl. obs. Stanisława Michowskiego w kontekście represji politycznych w Polsce przełomu lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX w. Bohater tekstu to lotnik Polskich Sił Powietrznych, który po drugiej wojnie światowej powrócił do kraju i na nowo rozpoczął służbę w wojsku, lecz po krótkim czasie został z niego usunięty i niedługo potem aresztowany. Został jednym z oskarżonych, a następnie skazanych i straconych w konsekwencji wydarzeń znanych w historiografii jako spisek w wojsku. Operacja przeprowadzona przez organy Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego wymierzona była przede wszystkim w żołnierzy przedwrześniowych, żołnierzy służących w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie oraz tych, którzy w czasie wojny przebywali na terenie kraju i działali w organizacjach konspiracyjnych. Jako lotnik Michowski został oskarżony o udział w konspiracyjnej grupie Wojsk Lotniczych, której zadaniem miało być spiskowanie przeciwko władzy komunistycznej i dążenie do obalenia jej siłą, za pomocą struktur wojskowych. Zarzuty stawiane wówczas oskarżonym w przytłaczającej większości nie miały nic wspólnego z rzeczywistością. Akty oskarżenia, na podstawie których w wielu przypadkach sądy orzekały karę śmierci, opierały się na zeznaniach preparowanych podczas wielogodzinnych przesłuchań.