Juridische vertaling tussen kleinere talen evalueren: Kwaliteitscriteria voor juridische vertaling onderdeel van het onderzoeksproject TransIus

De bijdrage presenteert het onderzoek binnen het project TransIus — From conventions to norms in the legal discourse, een samenwerking tussen Matej Bel University in Banská Bystrica en Comenius University in Bratislava. Het onderzoek beoogt een permanente verbetering van de kwaliteit van vertalingen van juridische teksten, gecombineerd met een eliminatie van terminologische onenigheid in de juridische taal. Vooral in combinatie met kleinere talen (in het kader van dit project Nederlands en Slowaaks) worden tolken geconfronteerd met onduidelijke situaties, veroorzaakt door culturele verschillen, een klein aantal sprekers en afwijkingen tussen beide rechtsstelsels. De terminologische onderzoeksmogelijkheden zijn in deze situatie zeer beperkt. Zo heeft het TransIus-project ook een interdisciplinair karakter, samenwerking met deskundigen. Advocaten zijn een van de belangrijkste pijlers van het projectteamwerk. Het artikel legt de hoofdkenmerken en specificaties van de juridische vertaling tussen deze talen uiteen. Het maakt een keuze uit bestaande evaluatiemodellen van verschillende auteurs als het meest toepasbaar voor de onderzochte situatie van juridische vertaling tussen talen van minder diffusie. Dit model wordt aangetoond door middel van een voorbeeld waarin een problematische vertaling van regeringsterminologie en mogelijke problemen voor verder onderzoek worden beschreven.

The paper presents the research within the project TransIus — From conventions to norms in the legal discourse, a cooperation between Matej Bel University in Banská Bystrica and Comenius University in Bratislava. The research aims a permanent improving of quality of legal text translations, combined with elimination of terminological disunity of legal language. Especially in combinations with smaller languages (in the case of this project Dutch & Slovak), the interpreters face unclear situations, caused by cultural differences, a low amount of speakers and discrepancies between both legal systems. Terminological research possibilities in such situation are very restricted. Thus, the TransIus project has also an interdisciplinary character, co-operation with experts-lawyers is one of the elementary pillars of the project team work. The article explains the main features and specifics of legal translation between these languages. It makes a choice from existing evaluation models of various authors as the most applicable for the researched situation of legal translation between languages of lesser diffusion. This model is demonstrated by means of an example of problematic translation of governmental terminology and possible problems of the further research are described.

Niniejszy artykuł prezentuje badania w ramach projektu TransIus — From conventions to norms in the legal discourse, prowadzonego we współpracy przez Uniwersytet Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy i Uniwersytet Komeńskiego w Bratysławie. Celem badań jest stała poprawa jakości tłumaczeń tekstów prawnych w połączeniu z eliminacją terminologicznej rozbieżności w języku prawnym. Zwłaszcza w odniesieniu do kombinacji językowych angażujących języki rzadziej używane (w przypadku niniejszego projektu to niderlandzki i słowacki) tłumacze stają w obliczu niejasnych sytuacji spowodowanych różnicami kulturowymi, małą liczbą użytkowników danego języka oraz rozbieżnościami w systemach prawnych. W takiej sytuacji możliwości badawcze w zakresie terminologii są bardzo ograniczone. Projekt TransIus ma zatem charakter interdyscyplinarny. Współpraca z ekspertami-prawnikami stanowi jeden z podstawowych filarów pracy zespołu badawczego. Artykuł opisuje główne cechy i specyfikę przekładu prawnego z jednego badanego języka na drugi. Z dotychczas istniejących modeli ewaluacji różnych autorów wybiera te najbardziej odpowiednie w badanej sytuacji tłumaczenia prawnego z języka rzadziej używanego na rzadziej używany. Model ten zaprezentowany jest za pomocą tłumaczenia terminologii oficjalnej, niepozbawionego problemów; opisane są także możliwe problemy związane z dalszym badaniem.