Szkoła publiczna między neoliberalizmem a narodowym konserwatyzmem

In the text, we first recall the historical contexts of changes in public education, by recalling them to shape the distance necessary to reflect on the current solstices and transformations taking place in this area. One of the main tasks of a universal and uniform school in a modernizing Europe was to ensure equal educational start for all children. In neoliberal reality, this task ceased to be obvious, and with the significant participation of parents, the foundations of the school’s public character were undermined. Parents from a politically and economically dominant middle class, seeking to gain an advantage over their children, simply do not want public school. The public school defense is therefore easily marginalized. Using the example of recent reforms (e.g. American), we show how schools are no longer places where people belonging to different layers or social classes can create a common world. From this perspective, we analyze issues arising from the questioning of neoliberal social policy that has taken place in recent years. In Poland, it finds expression in, among others in the electoral victory of the grouping (Law and Justice – PiS), aiming to restore the previously overlooked social groups to their rightful place in public space. One could expect that the style of the previous educational policy will therefore be replaced by a more egalitarian, equality policy, preventing unjustifiable selections limiting the life chances of ‘lessborn’ children. However, PiS education policy goes in the opposite direction and expands the system’s selection strategies (elite high schools, no more “mass” access to schools, etc.). Trying to find out the reasons for this contradiction, we focus our attention on the profits that in public discourse brings – as practiced today – the replacement of society by the nation.

W tekście przypominamy historyczne konteksty przemian szkolnictwa publicznego, by przez ich przywołanie ukształtować dystans konieczny dla poddania namysłowi współczesnych przesileń i przeobrażeń zachodzących w tym obszarze. Jednym z głównych zadań powszechnej i jednolitej szkoły w modernizującej się Europie było zapewnienie równości startu edukacyjnego wszystkim dzieciom. W rzeczywistości neoliberalnej zadanie to przestało być oczywiste i przy istotnym udziale rodziców podważone zostały podstawy publicznego charakteru szkoły. Rodzice z politycznie i ekonomicznie dominującej klasy średniej, dążący do wypracowania dla swego potomstwa przewagi nad innymi dziećmi, nie chcą szkoły publicznej. Jej obrona jest zatem łatwo marginalizowana. Na przykładzie niedawnych reform (np. amerykańskich) pokazujemy, jak szkoły przestają być miejscami, w których ludzie należący do zróżnicowanych warstw czy klas społecznych mogą tworzyć wspólny świat. Z tej perspektywy analizujemy zagadnienia wynikające z zakwestionowania neoliberalnej polityki społecznej, które dokonało się w ostatnich latach. W Polsce znajduje to wyraz m.in. w zwycięstwie wyborczym ugrupowania (Prawo i Sprawiedliwość PiS), stawiającego na przywrócenie pomijanym dotąd grupom społecznym należnego miejsca w przestrzeni publicznej. Można by się spodziewać, że styl poprzedniej polityki edukacyjnej zostanie w związku z tym zastąpiony polityką bardziej egalitarną, równościową, zapobiegającą