Praca zdalna w czasie pandemii i jej implikacje dla rodzin z dziećmi – badanie jakościowe

Artykuł stanowi głos w dyskusji na temat społecznych skutków doświadczenia pandemii obserwowanych na przecięciu sfery pracy zdalnej oraz życia rodzin z dziećmi. Koncentruje się na wpływie przeniesienia pracy zawodowej do domu na podział pracy w rodzinach. Prezentowane rozważania inspirowane są literaturą na temat przemian ról płciowych oraz teorią granic. Część empiryczna została oparta na 23 częściowo ustrukturyzowanych wywiadach z rodzicami, którzy doświadczyli pracy zdalnej w związku z pandemią. Analiza tematyczna skoncentrowana na trzech wymiarach pracy (zawodowej, opiekuńczej i nieodpłatnej pracy w domu) umożliwiła ukazanie heterogeniczności zmian, z jakimi wiązało się przejście jednego lub dwojga partnerów w rodzinach z dziećmi na zdalny tryb pracy. Prezentowane badania potwierdzają, że w zależności od tego „czyja” praca zawodowa została przeniesiona do domu, rozwiązanie to mogło pogłębiać nierówności pomiędzy kobietami i mężczyznami lub sprzyjać bardziej egalitarnym podziałom pracy w rodzinie. Jest to zależność znacząca nie tylko w kontekście przyszłych badań, ale i dla możliwych reinterpretacji już zgromadzonych danych. Analiza zgromadzonych wywiadów umożliwiła również opracowanie trzech pandemicznych modeli pracy zdalnej w rodzinach z dziećmi. Ich szczegółowa charakterystyka opisana w artykule pozwala zrozumieć skutki zastosowania modelowych rozwiązań w wymiarze indywidualnym oraz ich wpływ na funkcjonowanie rodzin jako całości. Przedstawiona typologia została rozszerzona o kwestie newralgicznych elementów kontekstu funkcjonowania rodzin, które determinowały, w jakim zakresie prezentowane modele były realizowane w rodzinach uczestników badań.

This paper discusses the social effects of the pandemic experience observed at the intersection of remote work and the lives of families with children. It concentrates on the impact of the transfer of professional work to home on the division of labor in families. The presented considerations are inspired by scholarly work on the transformation of gender roles and the theory of boundaries. The empirical part was based on 23 partially-structured interviews with parents who experienced remote work due to the pandemic. The thematic analysis focused on the three dimensions of work (professional work, care work, and unpaid work at home) and, as such, made it possible to reveal the heterogeneity of the changes associated with the transition of one or two partners in families with children to the remote work mode. The presented research confirms that depending on “whose” professional work was transferred to home, this solution could either deepen inequalities between women and men, or favor more egalitarian divisions of labor in the family. This is an important relationship for future research and possible reinterpretations of the already collected data. The analysis of the collected interviews also made it possible to develop three pandemic models of remote work in families with children. Their detailed characteristics described in this article allow the understanding of the effects of employing the model solutions in the individual dimension as well as their impact on the functioning of families as a whole. The presented typology was extended in order to include critical elements of the context of the functioning of families, which determined the extent to which the presented models were implemented within the families of research participants.