Bośniacy przeciwko Imperium Osmańskiemu – bunty ludności muzułmańskiej w Bośni w pierwszej połowie XIX wieku

Niniejszy artykuł ma na celu zaprezentowanie historii antyosmańskich powstań do jakich doszło w Bośni w pierwszej połowie XIX w. Głównymi inicjatorami wypowiedzenia posłuszeństwa Porty nie byli jednak chrześcijanie, tak jak to miało miejsce w sąsiedniej Serbii, a wyznający islam mieszkańcy tego kraju, którym nie odpowiadała polityka Stambułu względem europejskich prowincji. W artykule chciałbym zwrócić uwagę na kilka najważniejszych wydarzeń takich jak powstanie Husejn kapetana Gradaščevicia, jak również niepokoje z lat 30 i 40, aż wreszcie walkę jaką stoczył Rizvanbegović – wezyr Hercegowiny przeciwko wojskom Omera-paszy Latasa, który w połowie XIX w. został przysłany ze Stambułu by doprowadzić do pacyfikacji Bośni i Hercegowiny. Artykuł oparty jest w głównej mierze na literaturze przedmiotu, jak również materiałach źródłowych – pamiętnikach, dziennikach, które stanowią materiał uzupełniający.

This paper presents the history of anti-Ottoman rebellions, which occurred in Bosnia in the first half of the 19th century. The main initiators of these uprisings were not Christians, as it happened in Serbia, but local Muslim citizens, who were not accepting Stambuls’ agenda towards European parts of the Ottoman Empire. In the paper I would like to investigate some of the most important events in the history of Bosnia: Husejn kapetan Gradaščević rebellion; social turmoil of `30s and `40s, and the final confrontation of Herzcegovinian vezir Rizvanbegović with an army of Omer pasha Latas, who received orders to pacify riots in Bosnia and Herzegovina. The paper is based on the scientific literature, public archive documents and narratives sources – memoirs and travel diaries.