„Barwa drewna”. O kryteriach oceny i interpretacji twórczości rzeźbiarzy zakopiańskich w polskiej krytyce artystycznej i wystawiennictwie od zakończenia II wojny światowej do wystawy Sztuka Ludowa w 30-leciu PRL

Tematem artykułu jest recepcja zakopiańskiego rzeźbiarstwa od lat 40. do 70. XX w. Analizie poddane zostały teksty krytyczne i koncepcje kuratorskie, odsłaniające strategie postrzegania i kwalifikowania rzeźby zakopiańskiej w relacji do sztuki ludowej. Wskazano kluczowe kryteria, takie jak: stosowany materiał – drewno, oraz pochodzenie i miejsce zamieszkania twórcy, w oparciu o które dzieła zakopiańczyków stereotypowo przypisywano do obszaru sztuki ludowej. Tendencja ta ukazana została w szerszym kontekście modernistycznych mitów XX w. i zakwestionowana jako niewłaściwa do oceny zakopiańskiego snycerstwa 2. poł. XX w. W zakończeniu artykułu przywołane zostały poglądy współczesnego antropologa Timothy Ingolda, jako możliwa metodologiczna alternatywa spojrzenia na zakopiańskie rzeźbiarstwo z pominięciem modernistycznych kryteriów wyprowadzonych z hylemorficznego modelu świata.

The article concerns the reception and interpretation of contemporary Zakopane’s sculpture between the 1940s and 1970s.  Analyses of art critics’ texts and curator’s strategies of that period reveal that wooden sculptures were easily and stereotypically interpreted as related to folk art. The material (wood) and the artist’s place of birth and living were identified as the key criteria applied by researchers and art critics. The author contends that this point of view—based on modernistic myths qualifying Zakopane’s sculptures as relying on primitive art, was a misinterpretation. The article concludes that the main problem in understanding and adequately interpreting Zakopane’s sculpture derives from using the traditional canon of art based on the opposition between nature and culture. Therefore, the anthropological theories of Timothy Ingold are recalled as a new and prospective methodology.