„I zawsze w sercu obraz twój nosić będę…” – kobiety w pieśniach Mordechaja Gebirtiga

Mordechaj Gebirtig (1877-1942), robotnik, stolarz, kupiec, poeta, aktor. Ze względu na niewielką ilość faktów biograficznych z jego życia, jego twórczość stała się jedynym źródłem informacji o latach życia poety. Debiutował w 1905 roku w krakowskim czasopiśmie „Socjaldemokrat”, piętnaście lat później ukazał się jego pierwszy tomik poezji Folkstimlech (Melodia ludowa), składający się z dwudziestu wierszy. Wydany w 1936 roku zbiór Majne lider (Moje pieśni) zawierał pięćdziesiąt cztery teksty piosenek wraz z melodiami (lata 1920‑1936). Analiza dorobku Gebirtiga, poza ujawnieniem jego biograficznych tajemnic, pozwala na stworzenie typowego portretu żydowskiej kobiety – od narodzin do śmierci. W twórczości poety zdaje się odbijać każdy etap: dzieciństwo, młodość, małżeństwo, macierzyństwo i starość. Powyższy cytat z ballad Mordechaja Gebirtiga ilustruje kobiety w różnych scenach. Wyłaniający się obraz wydaje się nie być jednorodny i klarowny, w dużej mierze determinują go ograniczenia wspólnotowe, z jakimi zetknęły się wszystkie te kobiety. Po prostu odgrywają role, które im przydzielono. Córki mogą być albo posłuszne, albo zbuntowane, żony – pokorne, niezadowolone, wymagające, panny są wspaniałe, piękne, kochające, przywołujące wspomnienia miłosne, czasem nawet upadłe… Takie jest życie. Można powiedzieć, że nie ma w tym nic nowatorskiego – zwyczajność i rzeczywistość. Ale w tym pozornie zwyczajnym i realistycznym portrecie jest cecha wyjątkowa i osobliwa: wyidealizowana wizja matki. Prawdziwe sanktuarium tradycji żydowskiej, chroniące rodzinę, wiarę i wszystkie najcenniejsze cnoty.

Mordecai Gebirtig (1877-1942), workman, carpenter, merchant, poet, actor. Due to scarce amount of biographical facts on his life, his works became the only source of information on poet’s years. He debuted in 1905 in Cracow’s magazine ‘Socjaldemokrat’, fifteen years later his first poetry volume Folkstimlech (Folk tune) compiling twenty poems has been published. Majne lider (My songs) collection, published in 1936, contained fifty four lyrics together with melodies (years 1920-1936). Analysis of Gebirtig’s works, apart from revealing his biographical mysteries, enables creation of typical Jewish woman portrait – from birth until death. Every phase seems to be reflected in poet’s works: the childhood, the youth, the marriage, the motherhood and the senility. The quotation from Mordecai Gebirtig’s ballads illustrate women in various scenes. The emerging image seems not to be homogenous and clear, it is greatly determined by community limitations that all those women had been encountered with. They simply play roles they were given. Daughters can either be obedient or rebellious, wives – humble, discontented, demanding, maids are magnificent, beautiful, loving, recalling their love affair memories, sometimes even fallen… This is life. One could say there is nothing innovative about this – ordinariness and reality. But in this seemingly ordinary and realistic portrait there is an exceptional and peculiar feature – idealized vision of a mother. True sanctuary of Jewish tradition, protecting family, faith and all most valuable virtues.