Rosja jako imperium „Formy” w pismach Cypriana Norwida

Celem artykułu jest analiza historiozoficznych refleksji Norwida na temat Rosji, w których kluczową rolę odgrywa metaforyka oparta na zależności między ,,formą” a ,,treścią”, przekładająca się na popularny też w pismach poety motyw relacji ,,słowo” – ,,litera” czy duch – ciało. Carska, zaborcza Rosja jawi się w analizowanych fragmentach, przede wszystkim z poematu Niewola, jako imperium ,,formy”, co ma w tym wypadku oznaczać dominację formalizmu i szeroko pojętego zniewolenia nad duchową treścią. Rosja w oczach Norwida, podobnie jak imperialny Rzym, stanowiła wyraźną opozycję do ducha wolności, narodu czy człowieczeństwa. Prezentowana wizja poeta wpisuje się w nurty popularne w dziewiętnastowiecznym piśmiennictwie.

The aim of the article is to analyse Norwid’s historiosophical reflections on Russia, in which the key role is played by metaphors based on the relationship between the “form” and the “content”. This metaphoricity is reflected in the popular motif in the poet’s works, which considered the relationships of the “word” – the “letter” and the “spirit” – the “body”. In the analysed fragments, mainly from the poem Niewola, tsarist, imperialist Russia appears as an empire of the “form”, which in this case is supposed to mean the dominance of formalism and broadly understood enslavement over the spiritual content. In Norwid’s eyes, Russia, similarly to imperial Rome, stands in a clear opposition to the spirit of freedom, nation or humanity. The poet’s vision reflects the popular trends in the 19th-century literature.