Characterisation of land unsuitable for agriculture and possibilities of its development in rural areas

Rural areas are influenced by many natural, social and economic factors. The historical conditions of social development, such as the rate of population growth, low yields and chronic food shortages, leading to the development of less useful areas with low production potential for agricultural purposes, have had an impact on the current state of rural areas. In addition, there is considerable fragmentation of agricultural land in these areas and a focus on production to meet farmers’ own needs. Scientific literature comprises many proposals to define agriculturally unsuitable land in relation to the marginal, problem or abandoned land. This depends mainly on the research discipline, the authors and the approach to the issue under discussion. This paper aims to review the terminology and characterisation of land unsuitable for agriculture in Poland and selected European and Asian countries. Moreover, studies have been conducted into the reasons for the expansion of these areas and the ways of their development (e.g., performing forestry functions, growing crops for energy purposes, promoting tourism and recreation as well as pedestrian or hippie bicycle routes, creating ecological areas, terracing the slopes), which in the result is the main priority of agricultural development and improvement of the spatial structure of farms. Realising the specific functions the presented land is intended for should determine the direction of changes in their alternative development. All solutions for the development of these areas should be managed with a necessary consideration of social, economic and environmental aspects.

Na stan obszarów wiejskich wpływa bardzo wiele czynników, które odnoszą się do aspektów przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych. Do sytuacji na obszarach wiejskich przyczyniły się historyczne uwarunkowania rozwoju społeczeństwa, takie jak np.: tempo przyrostu ludności, uzyskiwanie niskich plonów oraz ciągły niedobór żywności, które przyczyniły się do zagospodarowania na cele rolnicze również obszarów mniej przydatnych, o małym potencjale produkcyjnym. Ponadto, na terenach tych występuje znaczne rozdrobnienie gruntów rolnych i ukierunkowanie produkcji na zaspokojenie własnych potrzeb rolników. W literaturze naukowej znajduje się wiele propozycji definiowania gruntów nieprzydatnych rolniczo w odniesieniu do gruntów marginalnych, obszarów problemowych czy gruntów porzuconych. Uzależnione jest to głównie od dyscypliny badawczej, autorów i sposobu podejścia do omawianego zagadnienia. Celem niniejszego artykułu jest przegląd terminologii i charakterystyka gruntów nieprzydatnych rolniczo w Polsce oraz wybranych krajach Europy, jak i Azji. Ponadto przeprowadzono badania dotyczące przyczyn powiększania się tych terenów, a także sposobów ich zagospodarowania (m in. pełnienie funkcji leśnych, uprawa roślin dla celów energetycznych, promowanie turystyki i rekreacji oraz tras rowerowych pieszych czy hipicznych, tworzenie użytków ekologicznych, tarasowanie stoków), co w efekcie jest głównym priorytetem rozwoju rolnictwa i poprawy struktury przestrzennej gospodarstw. Przeznaczenie do pełnienia określonych funkcji zaprezentowanych gruntów powinno determinować kierunek zmian ich alternatywnego zagospodarowania. Wszystkie rozwiązania zagospodarowania tych terenów powinny być tak kierowane, aby koniecznie były uwzględniane aspekty społeczne, gospodarcze czy środowiskowe.