„Kiedy państwo mnie nie chroni…” – oddolne mobilizacje na rzecz praw reprodukcyjnych a doświadczanie obywatelstwa

Jesienią 2020 roku, w odpowiedzi na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zakazujące terminacji ciąży ze względu na przesłankę embriopatologiczną, przetoczyły się przez Polskę wielotysięczne protesty. Na podstawie pamiętników oporu nadesłanych w konkursie zorganizowanym na początku 2021 roku, poddano analizie specyfikę podejmowanych wówczas działań i ich konsekwencje dla obywatelskiego zaangażowania. W centrum proponowanej analizy stoi obywatelstwo – zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i empirycznym – i jego oddolne manifestacje wyrażane bezpośrednio w doświadczeniach zaangażowanych obywatelek i obywateli. Tytuł, odwołując się do jednego z najpopularniejszych w ostatniej fali kobiecych mobilizacji haseł, eksponuje jeden z podstawowych wymiarów klasycznego rozumienia obywatelstwa: relacje pomiędzy jednostką a państwem. Artykuł, opierając się na bogatym materiale empirycznym, proponuje spojrzenie na proces konstruowania obywatelstwa w drodze intensywnych społecznych negocjacji.

In autumn of 2020, the Constitutional Tribunal in Poland ruled that abortion on grounds of “severe and irreversible fetal defect or incurable illness that threatens the fetus’ life” was unconstitutional. As a reaction to this ruling, mass protests swept through Poland. The article is based on the “Memoirs of Resistance” submitted for the contest held in early 2021. It analyzes the specifics of the actions and citizen engagement during the protests as well as their consequences afterwards. Citizenship – both in its theoretical and empirical dimensions – as well as its grassroot manifestations expressed in citizens’ lived experience are situated at the center of analysis. The title, referring to the chanting popular during women’s strikes, exposes what is key to the classical understanding of citizenship: the relationship between the individual and the state. Based on rich empirical material, the article provides an outlook on the process of citizenship construction though emotionally intense social negotiations.