Niepewność a pieniądz gotówkowy w okresie pandemii: przypadek Polski

Wzrost podaży pieniądza gotówkowego jest jednym z najciekawszych zjawisk monetarnych ostatnich lat. Zwłaszcza okres pandemii COVID-19 cechował się skokowym wzrostem znaczenia pieniądza gotówkowego w obiegu. W artykule rozważa się, czy niepewność związana ze skutkami pandemii była źródłem zwiększonej podaży pieniądza gotówkowego. W celu pomiaru niepewności skonstruowano Wskaźnik Niepewności Pandemicznej oraz Wskaźnik Niepewności Gospodarczej za okres styczeń 2019 – grudzień 2021. Konstruując wskaźniki przyjęto, że poziom niepewności odczuwany przez gospodarstwa domowe oraz przedsiębiorstwa niefinansowe lepiej obrazują wyszukiwania haseł w wyszukiwarce internetowej aniżeli (jak to ma miejsce w przypadku innych mierników niepewności) publikacje prasowe lub wskaźniki rynków finansowych. Obydwa nowe wskaźniki wykazują związek z podażą pieniądza gotówkowego w Polsce w okresie pandemii, przy czym związek ten jest szczególnie silny w przypadku Wskaźnika Niepewności Pandemicznej. Zmiany podaży pieniądza gotówkowego w Polsce nie były związane z dynamiką sprzedaży detalicznej (wykluczyć zatem można zmiany popytu na pieniądz z motywu transakcyjnego). Znaczenia nie mają także rzeczywiste przypadki COVID-19 oraz wysokość stopy procentowej. Utrzymywanie rezerwy pieniądza gotówkowego jest wobec tego traktowane przez podmioty jako optymalna strategia w okresie wzrostu niepewności. Ta funkcja pieniądza gotówkowego stwarza nowy kontekst w dyskusjach dotyczących pełnej rezygnacji z pieniądza gotówkowego.

The increase in the cash supply is one of the most interesting monetary phenomena in recent years. In particular, the period of the COVID-19 pandemic was marked by a significant increase in the cash in circulation. The article considers whether the uncertainty related to the effects of the pandemic was the source of the increased cash supply during the pandemic in Poland. In order to measure uncertainty, the Pandemic Uncertainty Index and the Economic Uncertainty Index were constructed (monthly data for the years 2019–2021). It was assumed that the level of uncertainty experienced by households and non-financial enterprises is better illustrated by search terms in an internet search engine than (as is the case with other uncertainty measures) press publications or financial market indicators. Both new indicators are related to the cash supply in Poland during the pandemic, and this relationship is particularly strong in the case of the Pandemic Uncertainty Index. Changes in the cash supply in Poland were not related to the dynamics of retail sales (therefore, changes in the transactional demand for money can be excluded). The actual number of COVID-19 cases and the interest rate are also irrelevant. Maintaining a cash reserve is therefore treated by entities as an optimal strategy in a period of increased uncertainty. This cash function creates a new context in the discussions about the full waiver of cash.