Handel bronią konwencjonalną na Bliskim Wschodzie i jego wpływ na bezpieczeństwo w regionie

Celem artykułu jest wskazanie aktualnych trendów w obrocie bronią konwencjonalną na Bliskim Wschodzie i ustalenie, w jaki sposób wpływa on na bezpieczeństwo w regionie. Praca stanowi próbę odpowiedzi na następujące pytania: Jakie są trendy w legalnym imporcie i eksporcie uzbrojenia na Bliskim Wschodzie? Jakie są główne problemy związane z nielegalnym obrotem bronią w regionie? W jaki sposób handel uzbrojeniem wpływa na bezpieczeństwo na Bliskim Wschodzie? Analizie poddano udział państw bliskowschodnich w globalnym i regionalnym rynku uzbrojenia w latach 2015–2019, a także obrót nielegalny, prowadzony przez państwa i podmioty niepaństwowe, w tym organizacje przestępcze. W opracowaniu wykorzystano krytyczną analizę opracowań i źródeł oraz metody statystyczne, które pozwoliły na ustalenie udziału poszczególnychpaństw w światowym i regionalnym rynku uzbrojenia. Analizę ilościową oparto na najnowszych raportach SIPRI, natomiast jako źródło pomocnicze wykorzystano rejestr UNROCA. W opracowaniu przyjęto, że handel uzbrojeniem należy rozpatrywać wielowymiarowo: sam w sobie, o ile jest legalny i dokonywany w sposób transparentny, nie jest zjawiskiem negatywnym. Wyzwaniem dla bezpieczeństwa międzynarodowego jest natomiast powszechny w regionie opór wobec kontroli międzynarodowej nad tą gałęzią handlu, zbrojenie stron długotrwałych konfliktów oraz obrót bronią prowadzony przez aktorów niepaństwowych. Badana tematyka stanowi istotne zagadnienie w rozważaniach nad konfliktami i niestabilnością na Bliskim Wschodzie, ale także nad bezpośrednimi i pośrednimi konsekwencjami tej sytuacji dla innych części świata, w tym zwłaszcza Europy.

The aim of this paper is to indicate current trends in the conventional arms trade in the Middle East and to determine its implications for regional security. The author attempts to answer the following questions: What are the trends in the legal arm imports and exports in the Middle East? What are the main problems related to arms trafficking in the region? How does the arms trade impact regional security in the Middle East? The participation of the Middle Eastern countries in global arms imports over the period 2015-2019 was analyzed as well as arms trafficking conducted by the states and non-state actors, including criminal organizations. The study was based on the analysis of relevant literature and sources as well as statistical methods, which allowed to determine the share of individual countries in the global and regional arms market. The quantitative analysis was based on the latest SIPRI reports, while the UNROCA register was used as an auxiliary source. The author assumes that the arms trade is multidimensional: it should not be deemed negative, provided that it is conducted transparently and in accordance with international law. On the other hand, the states’ unwillingness to put arms trade under international control, arming the parties of prolonged armed conflicts and arms trafficking by non-state actors, poses a threat to international security. The analyzed issue can be relevant for studies on current conflicts and instability in the Middle East, but also for studying their consequences for other parts of the world, particularly Europe.