Zróżnicowanie gospodarki nawozowej azotem w polskim rolnictwie

W pracy przedstawiono zagadnienie gospodarki nawozowej azotem, uwzględniając zróżnicowanie regionalne, w perspektywie średniookresowej obejmującej lata 2004–2015 (2017). Podstawę analizy porównawczej na poziomie województw (NUTS-2) stanowiły dane statystyki masowej. Z przeprowadzonych analiz wynika, że prowadzenie odpowiedzialnej gospodarki nawozowej (pod względem efektywności produkcyjnej i potencjalnych oddziaływań środowiskowych) wymaga zachowania równowagi pomiędzy odpływem a dopływem azotu w systemie produkcji rolniczej. Obserwowanym niekorzystnym zjawiskiem w gospodarce nawozowej Polski jest zwiększone zużycie azotu w stosunku do pozostałych makroskładników. W analizowanych latach funkcjonowania Polski w WE zużycie azotu mieściło się w przedziale 60–80 kg∙ha-1 UR. Z produkcji zwierzęcej w formie nawozów naturalnych pochodzi 35–40 kg N brutto w odniesieniu do ha UR w dk. Całkowita nawozochłonność wynosiła przeciętnie 2,9 kg N na jednostkę zbożową plonu globalnego. Wskaźnik ten jest jednak w znacznym stopniu zróżnicowany regionalnie. Wysokie salda bilansu azotu brutto i jednocześnie wysoka nawozochłonność w województwie wielkopolskim, kujawsko-pomorskim i łódzkim wskazują na silną presję środowiskową na tym obszarze. Odwrotna sytuacja ma miejsce w województwie małopolskim i podkarpackim, co wskazuje na możliwość zwiększonej mineralizacji substancji organicznej i pogorszenie żyzności gleb.

The paper presents the issue of nitrogen fertiliser management,taking into account regional differences, in the medium--term perspective covering the years 2004–2015 (2017). Thebasis for the comparative analysis, conducted at the voivodshiplevel (NUTS-2), were data on mass statistics. The analyses showthat carrying out responsible nitrogen fertilization (in terms ofproduction efficiency and potential environmental impact) requiresmaintaining a balance between nitrogen output and input inthe agricultural production system. An unfavourable phenomenonobserved in the fertiliser management in Poland during the yearsof functioning within the European Community was an increasednitrogen consumption, within the range of 60–80 kg ha-1 AL, incomparison to other fertiliser macroelements. On the other hand,animal production in terms of natural fertilizers was a source ofapprox. 35–40 kg N gross per UA area unit. The total fertiliseruse was on average 2.9 kg N per cereal unit of the total yield,but it was strongly regionally diversified. Excessively high grossnitrogen balance and, at the same time, high fertiliser consumptionin the voivodships: wielkopolskie, kujawsko-pomorskie andłódzkie, indicate a strong environmental pressure in that area. Theopposite situation, which takes place in Małopolskie and Podkarpackie,indicates the possibility of increased mineralization oforganic matter and deterioration of soil fertility.